ژئوتکستایل ، ژئوممبرین و ژئوگرید ها
-ژئوتكستایل ها صفحاتی نازك، قابل انعطاف و نفوذ پذیری هستند. كه از الیاف (رشته) مضوعی ساخته شده اند و برای بهبود رفتار خاك در رابطه با مهندسی عمران به كار گرفته می شوند.
– در صورت طراحی و بكارگیری مناسب این محصول، ژئوتكستایل ها می توانند در موارد فیلتراسیون، زهكشی، جداسازی و تقویت خاك كاربرد داشته باشند.
-ژئوممبرین ها دسته ای از خانواده ژئوسنتتیك ها هستند كه به شكل قابل ملاحظه ای نفوذ ناپذیرند . ژئوممبرین ها ورقه های کم انعطاف پذیر هستند که عموماً جهت آب بندی مخازن، پوشش رویه سدهای خاكی و سنگریزه ای، کانالها، حوضچه ها و سایر سازه های مشابه مورد استفاده قرار می گیرند. در ابتدا برای ساخت این ماده از انواع رزین ها استفاده می شد اما امروزه پی وی سی و پلی اتیلن بیشترین کاربرد را در تولید آن دارند. ژئوممبرین ها بهعنوان یک عایق بسیار مقاوم و کم هزینه و دارای طول عمر زیاد، در بسیاری از صنایع مورد مصرف قرار می گیرند.
انواع ژئوممبرین
ژئوممبرین چیست؟
ژئوممبرین ورقههای غشایی سینتتیک با نفوذپذیری بسیار پایین و تركیبی از پلیمرهای سینتتیک الاستومر یا پلاستومر است. که حاوی 97.5% پلی اتیلن و 2.5% کربن سیاه و آنتی اکسیدانت هستند. در کل ژئوممبران غشاء آب بند و غیرقابل نفوذ بر پایه ی پلی اتیلن ( در دو نوع با چگالی بالا HDPE و چگالی پایین LDPE ) و پلی ونیل کلراید (PVC)است که در ضخامتهای مختلف از 0.75 تا 3 میلیمتر با مقاومتهای مکانیکی، کششی و ضریب انعطافپذیری متغیر و به صورت صاف و زبر (مضرس) در عرضهای مختلف تولید میشود.
ژئو ممبرانها معمولاً حاوی 97.5% پلی اتیلن و 2.5% کربن سیاه و آنتی اکسیدانت هستند. ژئوممبران فاقد هر گونه مواد پلاستیسایزر و موادی که سبب خشکی و ترک خوردگی میشوند، هستند.
پلی اتیلن سخت یا HDPE تحولی در بحث پوششها و عایقبندی به وجود آورد. این ماده در برابر خوردگی و مواد شیمیایی، تنشهای محیطی (سرما و گرما)، تنش گسیختگی، اشعه ماوراء بنفش خورشید (UV)، حملات بیولوژیکی (رویش گیاهان و حمله جوندگان)، خستگی و خزش، مقاومت بالایی دارند و این خصوصیات باعث شده است تا در صنایع گوناگون ژئوممبران جایگزین پوششهای رایج شود.
انواع ژئوممبرین
ژئوممبرین در چهار گروه دستهبندی میشوند:
- ژئوممبران PVC
- ژئوممبران LLDPE
- ژئوممبران HDPE
- ژئوممبران گیرهدار
ژئوممبران PVC
ورق ژئوممبرین PVC نرم یا پلی وینیل کلراید گروهی از ژئوممبران هستند که به علت خواص مکانیکی وشیمایی خود از انعطاف پذیری زیاد برخوردار هستند. علاوه بر این دارای مقاومت کششی بسیار بالایی هستند. این از ژئوممبرانها در دو نوع تک لایه و دولایه، در دو رنگ سفید و مشکی تولید میشوند.
این نوع ژئوممبرانها جهت ایزولاسیون تونلهای مترو، فونداسیونها، روف گاردن، چالههای آسانسور، تونلهای انتقال و بسیاری موارد دیگر کاربرد دارند.
مزیت عمده این ورقها نسبت به ژئوممبران HDPE انعطاف پذیری بالای آن و قابلیت اجرا در سطوح ناهموار است.
ژئوممبران LLDPE
با توجه به شکل هندسی برخی از سازهها و رفع مشکل ایجاد ترکزایی تنشی در ژئوممبران و نیاز آنها به استفاده از ژئوممبران انعطاف پذیرتر، ژئوممبران LLDPE یا ژئوممبرین VLDPE طراحی و تولید شده است .
ازکاربردهای عمده ژئوممبران LLDPE میتوان به آببندی کانالهای انتقال آب سازههای زیرزمینی نظیر فونداسیون و پیساختمان، آببندی تونل و مواردی دیگر اشاره نمود .
انعطافپذیری خوب، ازدیاد طول قابل توجه، عدم ایجاد ترکزایی تنشی، الاستیه بسیار زیاد، نصب سریع و آسان و ابعاد بزرگ از مزایای بارز این نوع ژئوممبران است.
ژئوممبران HDPE
ژئوممبران HDPE از %۹۷ پلی اتیلن و %۳ مواد افزودنی تشکیل شده است. از این رو به این نوع ورقها ژئوممبران HDPE سنگین نیز گفته میشود.
ژئوممبران HDPE از ویژگیهای بسیار زیادی برخوردار است که در ذیل به آن اشاره می کنیم:
- نفوذناپذیری در برابر مایعات و گازها،
- پذیری و در عین حال مقاومت بالا در برابر پارگی،
- سوراخ شدگی و سایش،
- پایداری در برابر پرتوهای فرابنفش آفتاب،
- مقاومت بالا در برابر مواد شیمیایی و عوامل بیولوژیکی،
- قابلیت ترمیم قسمتهایی که در اثر ضربه فیزیکی آسیب دیدهاند،
- ممانعت از رویش گیاه و نچسبیدن خزه و جلبک و مقاومت در برابر جوندگان و همچنین تحمل بازهی دمایی °40- تا °70+ از ویژگیهای ژئوممبرانها به شمار میروند.
از کاربردهای ژئوممبران HDPE میتوان به مواردی چون:
- ایزولاسیون استخرهای خاکی و بتنی ذخیره آب کشاورزی،
- ایزولاسیون مخازن نفتی،
- ایزولاسیون حوضچههای پرورش ماهی،
- ساخت کانالهای انتقال آب بدون نیاز به سازههای بتنی،
- ساخت دریاچههای مصنوعی،
- دریاچههای تفریحی و آب نماهای تزیینی،
- استفاده در مخازن پساب به منظور جلوگیری از آلودگی محیط و آبهای زیرزمینی اشاره کرد.
ژئوممبران گیرهدار
ورق ژئوممبرین گیرهدار نوعی از ژئوممبران است که پس از تزریق روی یک سطح آن گیرههائی به اشکال مختلف تعبیه میشود. این محصول مانند ژئوممبران از خواص مقاومت شیمیایی بالایی به لحاظ ساختار ملکولی و نفوذ ناپذیری برخوردار است و به این ترتیب، طول عمر ساختار بتونی را تا 5 برابر افزایش میدهد.
از ورق ژئوممبران گیرهدار عمدتاً برای حفاظت از بتن در مقابل مواد شیمیائی مضر و یا جریان سیالاتی که موجب فرسایش در سطح بتن است، مورد استفاده قرار میگیرد.
-ژئوگریدها گروهی از خانواده ژئوسنتتیک ها می باشند که از جنس پلی استر و پلی اتیلن و یا ترکیبی از این مواد و یا سایر مواد مشابه بوده و در ضخامت، سایز و ابعاد مختلف به صورت ورقهای مشبک تولید می شوند.ژئوگریدها به عنوان تقویت کننده های مناسب مورد استفاده قرار می گیرند زیرا آنها دارای مقاومت کششی بالا و قفل شدگی قابل توجهی با خاک ها هستند. ژئوگریدها معمولاً در مناطقی که خاک ها اشباع و یا نم دار هستند در بالا و پایین لایه ژئوتکستایل قرار می گیرند.
ژئوگریدها
تعريف ژئوگريد
ژئوگريدها گروهي ديگر از خانواده ژئوسينتتيك ها ميباشند كه از جنس پلي¬استر و پلي¬اتيلن و يا تركيبي از اين مواد و يا ساير مواد مشابه بوده و در ضخامت ، سايز و ابعاد مختلف به¬صورت شبكه¬هاي سه بعدي توليد مي شوند. ژئوگريد ها به عنوان تقويت كننده هاي مناسب مورد استفاده قرار مي گيرند زيرا آنها داراي مقاوت كششي بالا و قفل شدگي قابل توجهي در ساختار شبكه هستند. اين دسته از ژئوسنتتيك ها معمولا در مناطقي كه خاك ها اشباع و يا نم دار هستند در بالا و پايين لايه ژئوتكستايل قرار مي گيرند. مزاياي بكارگيري ژئوگريدها در پروژههاي عمراني تقريبا مشابه با مزاياي بكارگيري ژئوتكستايل ها مي¬باشد.
كاربرد ژئوگريدها:
۱. جداسازي مواد مختلف مثل تفكيك ماسه از گراول
۲. جداسازي و فيلتراسيون
۳. ايجاد سطح تفكيكي كننده بين مواد آلوده كننده و مواد غير آلوده
۴. بالا بردن مقاومت مكانيكي ۵- بالا بردن مقاومت كششي
۵. بالا بردن مقاومت و تقويت بستر جاده ها
۶. براي تفكيك لايه هاي قديمي و جديد در جاده ها براي ايجاد لايه و روكش جديد در جاده
۷. براي تقويت شيب ها
انواع ژئوگریدها:
ژئوگرید¬ها را با توجه به دو آیتم زیر می توان طبقه¬بندی کرد.
الف)موادتشکیل دهنده ب)نحوه تولید
الف) مواد تشکیل دهنده:
انواع پلیمرهایی که در تولید ژئوگریدها به کار میروند عبارتند از:
پلی پرو پیلن (pp) :
ارزانترین نوع پلیمر در ساخت ژئوگرید ها میباشد . مقاومت این نوع از ژئوگرید ها پس از خزش به کمتر از یک سوم کاهش پیدا میکند.
پلی اتیلن (PE) :
این نوع پلیمرها جهت تولید ژئوگرید نسبت به پلیمرهای PP از محبوبیت بیشتری برخوردارند و مقاومت خزش آنها ۳۶ درصد مقاومت نهایی آن میباشد و ذر انواع محیط های شیمیایی قابل استفاده می¬باشند.
پلی استر (PET) :
این نوع پلیمرها کمترین کاهش مقاومت در اثر خزش را دارد و مقاومت آن پس از خزش به ۵/۶۳ درصد مقاومت نهایی می¬رسد.
استفاده از ژئوگریدهای پلی استری در محیط های قلیایی توصیه نمی¬شود.
ب) نحوه تولید :
سه روش عمده برای تولید ژئوگرید ها وجود دارد
• ژئوگریدهای بافته شده:
ازبافته شدن الیاف پلی استر به یکدیگرو پوشش آنها با پلیمر PVC بوجود میایند.مهم ترین مزیت آنها کرنش پایین و مقاومت بالا در برابر خزش و سهل الاجرا بودن میباشد.
• ژئوگرید های تزریقی:
ژئوگریدهای پلی اتیلنی و یا پلی پروپیلنی به این روش و یا اکسترودی تولید میشوند.
• ژئو گرید های اتصالی
به صورت تسمه های تزریقی در جهت های طولی و عرضی روی هم قرار داده شده و از طریق نوارهای طولی و عرضی به هم اتصال پیدا می¬کنند.
مکانیزم درگیری ژئو گرید ها به دو روش می¬باشد:
• اصطحکاکی (Friction) :اصطحکاک بین خاک و ژئوگرید
• قفل و بست (Interlocking) :فرو رفتن مصالح قرضه داخل ژئوگریدها
کاربرد های عمومی ژئوگرید ها:
- مسلح سازی پایدار سازی
- پایدار سازی شیب در مقابل ریزش
- ساخت دیوارهای حائل
- توسعه تاج شیب
- ساخت شیروانی های جدید برای بزرگراهها
- نمای بالادست و پایین دست سدها و افزایش ارتفاع
- تعویض جادده های موقت • جاده های اسفالت شده و نشده
- راههای خط آهن و باند فرودگاهها
- بارهای دائم و غیر دائم قرارگرفته بر مناطق وسیع
- فونداسیونهای کم عمق
- فونداسیون جادده ها،خاکریزها،سدها
مزایای استفاده از ژئوگرید ها:
- با کاهش هزینه های اقتصادی تسلیح خاک را به روش های ارزان و ساده ممکن نموده.
- ساخت سریع و آسان و عدم نیاز به تجهیزات ساخت بزرگ
- قابلیت تطابق با شرایط نا مناسب توپوگرافی زمین
- oافزایش باربری بسترهای طبیعی ناپایدار در برابر شرایط نوین بارگذاری در مهندسی عمران
-ژئوتكستایل ها می توانند به نحوی طراحی و نصب گردند كه همزمان در چند مورد از موارد فوق مورد استفاده قرار گیرند. در این مقاله موارد استفاده ژئوتكستایل ها در امور ساختمانی از جمله جداسازی، فلیتر كردن، زهكشی، تقویت و تحكیم و راهسازی و تونل بررسی و تشریح می شود.
ژئوتکستایل چیست؟
ژئوتکستایل ها صفحات پلیمری نفوذپذیری هستند که به صورت بافته یا نبافته تولید میگردند و معمولاً از الیاف پلی استر، پلی پروپیلن، و نایلون ساخته میشوند. مهمترین خصوصیت ژئوتکستایلها مقاومت کششی بالا و مقاومت در برابر عوامل مخرب خاک می باشد. استفاده و فروش ژئوتکستایل در زمینههای فیلتراسیون زهکشی، تسلیح خاک، جداسازی و حفاظت میباشد.
تولید و فروش ژئوتکستایل ها در دو دسته کلی صورت میگیرد. در صورتی که الیاف پلیمری توسط ماشینهای بافندگی و به صورت دو مجموعه نخ عمود بر هم (تار و پود) بافته شده باشد، بافته شده نامیده میشود. ژئوتکستایل با ساختار بافته نشده، از الیاف منظم که در الگوهای تصادفی در یک ساختار صفحهای شکل داده شده، تشکیل میگردند. در این ژئوتکستایلها الیاف با استفاده از اتصال شیمیایی، حرارتی یا مکانیکی بهم متصل میشوند. این صفحات از نظر وزن، اندازه روزنهها، قطر الیاف، ضخامت و یکنواختی متغیر هستند.
کاربرد ژئوتکستایل در چه مواردی است؟
- جداسازی (Separation): به عنوان لایه متخلخل انعطافپذیر دارای نفوذپذیری زیاد، موجبات جداسازی دو نوع مختلف بافت خاک را فراهم می آورد که باعث می شود صحت و درستی کارآیی هردو نوع مصالح به قوت خود باقی بماند.
- تسلیح (Arming): به کار بردن در بسترهایی که دارای ظرفیت باربری پایین هستند مانند بسترهایی با خاک لجنی، ماسه بادی و امثال آنها جهت تسلیح نمودن خاک و افزایش مقاومت آن
- زهکشی (Drainage): استفاده از ژئوتکستایل برای لندفیلها و محل های دفن زباله،پشت دیوار حائل، دیواره تونلها، استفاده در زیر خاکریز جادهها
- فیلتراسیون (Filtration): دارای قابلیت عبور انتخابی آب و محافظت از ورود ریزدانههای بالادست به داخل حفرههای زهکش را دارد و میتواند جایگزین فیلترهای متداول در زهکشی شود
- حفاظت (Protection): از ژئوتکستایل به عنوان لایه محافظ ژئوممبران استفاده میشود. ژئوتکستایل بر روی بستر خاکی و در زیر ورق ژئوممبران قرار گرفته و از آن در برابر آسیبهای احتمالی محافظت مینماید. خصوصاً در مناطق کوهستانی و یا اعماق زیاد استخرهای آب
- ژئوتکستایل
استفاده از ژئوتکستایل در اکثر مواقع هزینهای بسیار پایین تر نسبت به روشهای مشابه دارد. همچنین نصب و اجرای آن سریع و آسان بوده و باعث کاهش مدت زمان انجام پروژه در مقایسه با روشهای سنتی میگردد و حجم عملیات کاری را به میزان قابل توجهی پایین میآورد.