تعریف افزودنی‌های شیمیایی بتن، اهداف استفاده و معرفی انواع آن
افزودنی‌های شیمیایی متداول مصرفی در بتن، شامل روان‌کننده‌ها، زودگیرکنندهها، دیرگیرکننده‌ها و حباب‌هواسازها در نخستین سالهای دهه سوم قرن بیستم اختراع شدند. قدیمی‌ترین مأخذ علمی و فنی معتبر نشان می‌دهد که روان‌کننده‌ها بر پایه نفتالین‌فرمالدئیدسولفونات، اولین ترکیب آلی است که در سال 1932 توسط یک شرکت آمریکایی اختراع و ثبت شد و در طول سالهای 40-1930، مصرف روان‌کننده‌های دیگر که اساس آنها لیگنوسولفونات‌ها بودند رواج یافت و در حدود سالهای 1950 به بعد مشتقات آلی دیگری نظیر هیدروکسی‌کربوکسیلیک‌ها، اسیدهای چرب و ترکیبات پلیمری نیز رواج یافتند. بعضی از مواد افزودنی نیز مانند حباب هواسازها، بصورت اتفاقی با مشاهده و بررسی دوام بعضی رویه‌های بتنی در شمال آمریکا کشف شد. برخی از این سطوح بتنی دوام بهتری داشتند و آزمایش‌ها نشان داد که در تهیه سیمان آنها، از چربی‌های حیوانی به منظور کمک به عملیات سایش و آسیاب کردن کلینکر استفاده شده است. بررسی‌های بیشتر نشان داد که این سیمان‌ها به دلیل تولید حباب‌های هوا موجب افزایش دوام بتن شده‌اند.
انتشار گزارش‌های علمی و تحقیقاتی و آزمایشگاهی و مقالات فنی ویژه افزودنی‌های شیمیایی و بررسی اثرات آنها روی خواص بتن، توسط مجامع و مراکز تخصصی بتن در سالهای دهه 40 میلادی آغاز شد که می‌توان به نخستین گزارش تفصیلی کمیته فنی شماره 212 مؤسسه ACI در سال 1944 و اولین گردهمایی بین‌المللی ASTM، با عنوان اثر افزودنی‌های کاهنده آب و کنترل گیرش روی خواص بتن در سال 1959 اشاره کرد و در واقع متعاقب این گردهمایی، مؤسسه ASTM، استاندارد افزودنی‌های شیمیایی بتن را با شماره C494 در سال 1962 تدوین نمود، اگر چه این مؤسسه در سال 1948 آیین‌نامه افزودنی‌های حباب‌هوا‌ساز بتن را نیز تدوین کرده بود.
با بررسی مقالات ارائه شده در کنفرانس‌های بین‌المللی و مجلات معتبر، به راحتی می‌توان گفت که امروزه در کشورهای صنعتی مانند ژاپن، آلمان و …، بیش از 90 درصد بتن‌ها با استفاده از این مواد ساخته می‌شوند.
با توجه به اينكه تولید سیمان در سال 2008 در جهان حدود 5/2 میلیارد تن برآورد شده است، با فرض اين كه در حدود 50 درصد بتن‌های تولیدی در جهان از مواد افزودنی استفاده شده باشد و با تخمین مقدار مصرف این مواد حدود 1 درصد وزنی سیمان، تولید و مصرف افزودنی‌ها بیش از 10 میلیون تن برآورده می‌شود.
با توجه به مزایای مطلوبی که این مواد در ساخت بتن‌های بادوام ایفا می‌کنند، شناخت اثرات آنها و نحوه مصرف صحیح آنها مورد لزوم می‌نماید. همچنین با توجه به مقدار مصرف آن و پتانسیل تولید آن در کشور می‌تواند بعنوان یک کالای صادراتی با ارزش افزوده مناسب مطرح گردد.
لازم به ذکر است در این راهنما، لفظ افزودنی به عنوان افزودنی شیمیایی اطلاق می‌شود.
1-2- هدف و دامنه کاربرد
هدف از تدوین این دستورالعمل، آشنایی با اصلی‌ترین مواد افزودنی مورد مصرف در بتن و نحوه مصرف صحیح آنها و ارائه ویژگی‌ها و الزامات این افزودنی‌ها طبق استانداردهای معتبر است. در این خصوص سعی شده است که استانداردهای معتبر مربوطه نیز تا حد امکان با یکدیگر مقایسه گردند. همچنین در این دستورالعمل نحوه کنترل کیفی تولید و نمونه‌برداری از محصول جهت انجام آزمایش‌های تطابق ارائه شده است.
1-3- تعريف
افزودنی‌ها علاوه بر این‌که از نظر تغییراتی که در خواص و کیفیت بتن ایجاد می‌کنند، مورد توجه آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها و استانداردهای ملی و بین‌المللی می‌باشند، بلکه از دیدگاه فرهنگ واژه‌های فنی و تخصصی رایج در فناوری بتن نیز، با مفاهیم مشخص و استاندارد شده تعریف و طبقه‌بندی می‌شوند.
کمیته 116 مؤسسه ACI، افزودنی‌ها را شامل مواد و ترکیباتی که افزون بر سیمان، آب، مصالح سنگی و الیاف به بتن، ملات یا دوغاب برای تأمین خواص معین و مشخص جهت مصارف مختلف در هنگام اختلاط اضافه می‌شود، تعریف کرده است.
نمونه دیگر تعریف استانداردشده افزودنی‌های بتن را می‌توان در آیین‌نامه 2787 استاندارد BS جستجو کرد که ضمن تعریف مشابهی به شرح بالا، هدف از کاربرد این مواد را اصلاح مورد نظر در یک یا چند خاصیت بتن ارائه کرده است.
همچنین طبق استاندارد ASTM C125، افزودنی‌ها، به موادي غير از آب، سنگدانه، سيمان هيدروليکي و الياف گفته مي‌شود که در هنگام اختلاط و يا درست قبل از اختلاط به بتن يا اجزاء آن اضافه مي‌شود تا خاصيت جديدي را در بتن خميري یا سخت شده بوجود آورد.
به نظر می‌رسد ساده‌ترین و جامع‌ترین تعریف افزودنی‌های بتن را استاندارد EN934-2 و استاندارد 2930 ملی ایران (ISIRI 2930)[1]، اینگونه بیان کرده که: افزودنی‌ها، مواد شیمیایی محلول در آب هستند (به ندرت به صورت پودر هستند) که به بتن در حین ترکیب، به مقدار کمتر از 5% وزنی ماده سیمانی، برای اصلاح خواص بتن در حالت تازه و سخت شده، اضافه می‌گردند.
با این تعاریف معلوم است که در صورتي‌كه اين مواد در كارخانه سيمان يا در توليد سنگدانه و يا در هنگام تامين آب در مواد اوليه يا محصول نهايي وجود داشته باشد و يا با آنها مخلوط شود، در دسته افزودني‌ها جای نمی‌گیرند و معمولاً به نام مواد مضاف (افزونه) شناخته می‌شوند. همچنين در صورت استفاده از موادي براي ايجاد پوشش سطحي بتن يا چسباندن دو بتن سخت شده به يكديگر یا درزگيري و يا بكارگيري مواد نفوذگر در بتن نمي توان آنها را افزودني ناميد. الياف مختلف مصرفي در بتن نيز از دايره تعريف افزودني خارج است.
1-4- اهداف تشريحي و تفصيلي کاربرد افزودنی‌ها
براي درك بهتر نیاز به مصرف افزودني‌ها در بتن و ملات، لازم است اصلی‌ترین اهداف کاربرد آنها در بتن را ذكر نماييم.
1-4-1- تغيير خواص بتن و ملات تازه (خميري)
اين موارد شامل خواص زير مي‌باشد:
– تغيير در زمان گيرش اعم از گيرش سريعتر، گيرش كندتر و يا گيرش‌هاي آني و يا کنترل زمان گيرش شامل گيرش اوليه و نهايي
– تغيير در رئولوژي[2] بتن و ملات مانند افزايش كارايي (رواني، تراكم‌پذيري و قابليت جايدهي و پرداخت) و افزايش و يا كاهش لزجت بتن
– تغيير وزن مخصوص بتن تازه، عمدتاً در جهت كاهش آن
– تغيير در خواص جمع‌شدگي خميری، عمدتاً در جهت كاهش آن
– افزايش يا كاهش چسبناكي بتن و ملات
– حفظ كارايي در طول زمان در بتن و ملات، همچنین جلوگيري از كاهش شديد اسلامپ در طول زمان
– حفظ و نگهداري آب براي پس ندادن آن به آجر، سنگ و يا بتن و ملات سخت شده و كاهش آب ناشي از تبخير از سطح بتن و ملات
1-4-2- تغيير خواص بتن و ملات سخت شده
اين موارد شامل خواص زير است:
– افزايش سرعت هيدراسيون و کسب سريعتر مقاومت
– کاهش سرعت هيدراسيون و كاهش سرعت گرمازايي ناشی از آن
– كاهش نفوذپذيري بتن و ملات در برابر هوا، آب و يون كلريد يا ساير مواد مهاجم محلول در آب
– افزايش دوام بتن يا ملات در شرايط محيطي مختلف مانند چرخه‌های متوالی یخ‌زدن و آب شدن، حمله سولفات‌ها، واكنش‌زايي سنگدانه‌ها با قليايي‌ها، سايش، ضربه و غيره
– ايجاد خلل و فرج در بتن و ملات سيمان با استفاده از مواد حباب‌زا و کفزا و سبک کردن بتن
– ايجاد انبساط جزئي يا كاهش جمع‌شدگي بتن يا ملات سخت شده
– افزايش كيفيت اتصال خمير سيمان به سنگدانه در بتن یا ملات
– كاهش نفوذ و جذب آب مويينه در بتن يا ملات
– كاهش شدت خوردگي ميلگردهاي بتن و يا ايجاد تاخير در شروع خوردگي آنها
1-5- انواع افزودنی‌های بتن و تعریف اجمالی آنها
1-5-1- روان‌کننده‌ها/ کاهنده‌های معمولی آب
ماده افزودنی که بدون تغییر روانی، مقدار آب مخلوط بتن را کاهش می‌دهد یا بدون تغییر مقدار آب، اسلامپ و روانی را افزایش می‌دهد یا هر دو اثر را بطور همزمان ایجاد می‌کند.
1-5-2- فوق‌روان‌کننده‌ها/ فوقکاهندههای آب
ماده افزودنی که بدون تغییر روانی، مقدار آب مخلوط بتن را به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد یا بدون تغییر مقدار آب، اسلامپ و روانی را به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهد، یا هر دو اثر را بطور همزمان ایجاد می‌کند.
بعضی از انواع این مواد حتی می‌توانند به میزان 20 تا 30 درصد کاهش آب را در مخلوط ممکن کنند. کاربرد این افزودنی‌ها گاه می‌تواند منجر به کاهش سریع کارایی گردد.
1-5-3- دیرگیرکننده‌ها (کندگیرکننده‌ها)
ماده افزودنی دیرگیرکننده، زمان گیرش بتن و تغییر حالت مخلوط از خمیری به سخت را افزایش می‌دهد. افزودنی‌های دیرگیرکننده، سرعت واکنش بین سیمان و آب را کاهش می‌دهند و مدت زمانی را که مخلوط از حالت پلاستیکی به حالت سخت تبدیل می‌شود به تأخیر می‌اندازند.
1-5-4- تسریع‌کننده‌ها (زودگیرکنندهها)
تسریع‌کننده‌ها، سرعت واکنش بین سیمان و آب را افزایش می‌دهند و بنابراین زمان تغییر حالت مخلوط از حالت پلاستیک به حالت سخت (زمان بین گیرش اولیه بتن و سخت‌شدن آن) یا زمان کسب مقاومت سنین اولیه را کاهش می‌دهند.
همچنین بعضی از تسریع‌کننده‌ها، بدون تأثیر روی زمان گیرش، روند کسب مقاومت بتن را تسریع می‌کند که به عنوان تسریع‌کننده‌سخت‌شدگی شناخته می‌شوند.
1-5-5- حباب‌زاها (حباب‌سازها)
این مواد افزودنی باعث ایجاد حباب‌های ریز و یکنواخت هوا در داخل بتن می‌شود که بعد از سخت شدن نیز باقی می‌مانند. افزودنی‌های حباب‌زا (حباب‌ساز) اجازه می‌دهند تا مقدار کمی حباب هوا بصورت کنترل شده و یکنواخت در حین فرآیند اختلاط در بتن پخش شود. حباب‌سازها معمولاً برای افزایش مقاومت بتن در برابر یخ‌زدن و ذوب‌شدن متوالی استفاده می‌شوند. این مواد می‌توانند اثراتی مانند کاهش آب‌انداختگی و افزایش چسبندگی و کمک به کاهش تهاجم فیزیکی نمک (تبلور نمک) داشته باشد. همچنین این مواد نفوذپذیری بتن را کاهش می‌دهند و حرکت نم موئینه را مهار می‌نمایند.
1-5-6- افزودنی‌های آب‌بندکننده (ضد آب) (کاهنده میزان جذب آب)
افزودنی‌های ضدآب، جذب موئینه بتن یا ملات سخت شده را کاهش می‌دهند.
این نوع افزودنی‌ها به 2 دسته تقسیم می‌شوند:
1) ضد آب‌های کاهنده نفوذ که اندازه سوراخ موئین و پیوستگی آنها را داخل خمیر سیمان کاهش می‌دهند. این امر معمولاً با کاهش مقداری از آب آزاد مخلوط همراه با بستن بعضی لوله‌های موئین اتفاق می‌افتد. این افزودنی‌ها حتی در فشار آب زیاد هم مؤثرند و انتشار گازها و یون‌های مهاجم را در بتن کاهش می‌دهند. همچنین این افزودنی‌ها به کاهش تهاجم فیزیکی نمک (تبلور) کمک می‌نمایند.
2) ضد آب‌های آب‌گریز، سوراخ‌های موئین در بتن را با مواد دافع آب می‌پوشانند. این امر مکش سوراخ‌های موئین در بتن را کاهش داده و به طور قابل توجهی، جذب آب بتن یا ملات را کاهش می‌دهد. این افزودنی‌ها، فقط در فشار آب کم مؤثرند و مقاومت کمی در برابر انتشار گاز یا یون‌های مهاجم دارند (معمولاً به همراه ضد آب‌های کاهنده نفوذ یا با فوق‌کاهنده آب استفاده می‌شوند تا اثرات کاهش جذب آب را بهینه کنند).
لازم به یادآوری است که اگرچه کاهنده‌های جذب آب عملکرد بتن را بهبود می‌بخشند ولی از نفوذ آب در ترک‌ها یا درزهای آب‌بندی‌نشده که راههای معمول نفوذ آب در سازه‌ها هستند جلوگیری نمی‌کنند.
1-5-7- افزودنی‌های نگهدارنده آب
ماده افزودني كه با كاهش آب انداختگي ميزان از دست دادن آب داخل بتن را كاهش مي‌دهد.
1-5-8- افزودنی‌های چند کاره (چند منظوره)
افزودنی‌های چندکاره یا چندمنظوره روی تعدادی از خواص مخلوط در حالت تازه یا سخت شده، از طریق ترکیب دو یا تعداد بیشتری از موارد ذکر شده در بندهای قبلی تأثیر می‌گذارند. دو نوع معمول و متداول این افزودنی‌ها عبارتند از:
1-5-8-1-افزودنی‌های روان‌کننده (کاهنده آب) و دیرگیرکننده
این نوع افزودنی‌ها مصرف قابل توجهی بخصوص در شرایط محیطی گرم دارند. با استفاده از این نوع افزودنی می‌توان ضمن کاهش مقدار آب و یا افزایش روانی، در زمان گیرش نیز تأخیر ایجاد کرد تا پس از انتقال و در حین ریختن، باز هم بتوان اسلامپ مناسبی برای بتن‌ریزی در محل را داشت. این مدت معمولاً حدود 1 ساعت بعد از اختلاط بتن است. خاصیت دیرگیرکنندگی از سفت شدن زودرس بتن در حین انتقال و همچنین از درز بین بتن‌ریزی‌های متوالی جلوگیری می‌کند. این مواد به عنوان کاهنده آب نیز استفاده می‌شوند و معمولاً سبب 12-5 درصد کاهش آب در کارایی یکسان با مخلوط شاهد می‌گردند.
1-5-8-2-افزودنی‌های فوق‌روان‌کننده / فوقکاهندههای آب و دیرگیرکننده
این افزودنی‌ها نقش مشابهی با روان‌کننده‌های دیرگیرکننده دارند، ولی کارایی اولیه آنها بیشتر است و سبب نگهداری کارایی به مدت بیشتر با وجود آب کمتر می‌شود. همچنین می‌توانند زمان حفظ کارایی را افزایش داده و کاهش آب را بدون دیرگیرکنندگی زیاد افزایش دهند.
1-5-9- افزودنی‌های خاص
1-5-9-1- افزودنی‌های بازدارنده خورندگی
بازدارنده‌های خورندگی بیشتر شامل بازدارنده‌های آندی که معمولاً بر پایه کلسیم نیتریت هستند و انواع کاتیونی و کاتیونی/ آندی که معمولاً بر پایه مشتقات آمینی هستند، می‌باشند. این افزودنی‌ها مقاومت میلگردها در برابر حمله خوردگی ناشی از تهاجم کلرید را افزایش داده و باعث افزایش عمر مفید سازه می‌شوند.
1-5-9-2- افزودنی‌های کفزا
این نوع افزودنی‌ها جهت ایجاد کف تشکیل شده از حباب‌های کوچک پایدار به کار می‌روند. این افزودنی‌ها برای ساخت بتن‌ها و یا ملات‌های سبک با دانسیته کم و یا ساخت قطعات بنایی سبک غیرباربر کاربرد دارند. مقاومت فشاری این نوع قطعات کم است و از آنها به عنوان جداکننده‌ها، سطوح عایق و پرکننده استفاده می‌شود.
1-5-9-3- افزودنی‌های پلیمری
این افزودنی‌ها بر پایه امولسیون‌های پلیمری مانند پلی‌وینیل‌استات، استایرن‌بوتادین یا استایرن‌اکریلیک هستند. افزودنی‌های پلیمری، معمولاً در مخلوط‌های ملاتی برای کف‌ها، پلاسترها یا تعمیرات استفاده می‌شوند. این افزودنی‌ها می‌توانند مقاومت کششی و خمشی را بهبود بخشیده و امکان خودعمل‌آوری بتن یا ملات و با چسبندگی زیاد را فراهم نمایند. آنها همچنین کاهنده‌های قوی آب هستند که این به پلیمر کمک می‌کند تا خواصی مانند ضد آب بودن را به بتن دهد. اگرچه باید اشاره شود که بعضی از انواع پلیمر در شرایط مرطوب نرم یا هیدرولیز می‌شوند و بنابراین انواع مناسبی برای کاربرد مورد نظر باید انتخاب شوند.
1-5-9-4- افزودنی‌های کمکپمپاژی
افزودنی‌های کمکپمپاژی برای بهبود چسبندگی بتن و کاهش جدایی و مسدود شدن لوله‌های پمپاژ طراحی می‌شوند و فشار پمپ کردن را کاهش می‌دهند.
1-5-9-5- افزودنی‌های دیرگیرکننده جهت ملات‌های آماده مصرف
عمدتاً در کارهای بنایی به منظور چیدن آجر استفاده می‌شوند. ملات‌های آماده مصرف دارای افزودنی دیرگیرکننده، در مدت زمان طولانی‌تر قابل استفاده هستند. پایه ترکیب شیمیایی افزودنی‌های مورد مصرف در این ملات‌ها معمولاً از دیرگیرکننده‌های ذکر شده در بند 1-5-3 است.
1-5-9-6- افزودنی‌های بتن بدون اسلامپ
افزودنی‌هایی هستند که مصرف آنها در ساخت بتن‌های بدون اسلامپ (که در قطعات پیش‌ساخته استفاده می‌شوند)، باعث می‌شود تا بدون ایجاد روانی، تراکم به راحتی صورت گیرد.
1-5-9-7- افزودنی‌های مورد مصرف در بتن‌ریزی زیر آب (مواد ضد آب‌شستگی)
این نوع افزودنی‌ها، برای افزایش چسبندگی و کاهش شسته شدن در بتن‌های با کارایی زیاد که برای بتن‌ریزی در زیر آب (توسط پمپ یا سطح شیب دار) استفاده می‌شوند، بکار می‌روند. این افزودنی‌ها به جلوگیری از جدایی در حین جایدهی بتن کمک می‌کنند و اثرات جذر و مد و فعالیت‌های موج را در حین سخت‌شدن بتن کاهش می‌دهند.
1-6- اصطلاحات رایج در فرهنگ افزودنی‌ها
1-6-1- مواد افزودنی بتن
مواد افزودنی بتن موادی هستند که علاوه بر آب، سیمان و سنگدانه به مقدار جزئی، حداکثر پنج درصد وزنی سیمان، در زمان اختلاط به بتن اضافه می‌شوند و موجب اصلاح برخی از خواص بتن تازه یا سخت شده می‌شوند.
1-6-2- عملکرد
قابلیت یک ماده افزودنی برای ایجاد خواص لازم بدون اثرات زیان‌آور
1-6-3- عملکرد اصلی افزودنی‌های چند منظوره
یکی از عملکردهای ماده افزودنی چند منظوره که توسط تولید کننده به عنوان عملکرد اصلی مشخص شده است.
1-6-4- عملکرد ثانویه افزودنی‌های چند منظوره
عملکردهای دیگر ماده افزودنی چند منظوره که علاوه بر عملکرد اصلی آن مشخص شده است.
1-6-5- مقدار مصرف
ميزان مصرف افزودني‌هاي ملات و بتن به صورت درصد وزني نسبت به وزن سيمان مورد مصرف در طرح مخلوط بيان مي‌شود. شركتهاي تولیدکننده افزودني‌ها، گاه در مورد افزودني‌هاي مايع، ميزان مصرف را به صورت حجم افزودني بر حسب ليتر يا ميلي ليتر به ازاي هر 100 كيلوگرم سيمان ارائه مي‌دهند.
1-6-6- شكل توليد
افزودني‌هاي بتن و ملات به شكل پودر جامد، سوسپانسيون يا محلول عرضه مي‌گردد.
1-6-7- شكل مصرف
در مورد افزودني‌ها، شكل مصرف آنها در بتن و ملات معمولاً بصورت پودری يا محلول است. افزودني‌هايي كه به شكل محلول يا سوسپانسيون مصرف مي‌شود، توزيع مناسب‌تري در مخلوط دارند بويژه اينكه غلظت آنها كم و مقدار مصرف محلول يا سوسپانسيون بيشتر باشد.
1-6-8- میزان مصرف مجاز
میزان مصرف ماده افزودنی، برحسب وزن سیمان که توسط تولید کننده مشخص می‌شود.
1-6-9- حداکثر میزان مصرف توصیه شده
حداکثر میزان مصرف توصیه شده توسط تولید کننده می‌باشد.
1-6-10- شرايط و نحوه مصرف
در بسیاری از افزودني‌ها، زمان ريختن آن در مخلوط‌كن (قبل يا بعد از ريختن آب يا ساير اجزا) مي‌تواند تاثيرگذار باشد.
1-6-11- اثر متقابل (تداخل يا اندركنش)
برخي افزودنی‌ها در صورت مصرف توأم، ممكن است تاثير يكديگر را خنثي و يا خاصيت منفي جديدي را بوجود آورند. لذا انجام آزمايش آنها در صورت مصرف توأم و كنترل اندركنش احتمالي آنها ضروري است. برخي اوقات تولیدکنندگان در اين موارد تذكراتي را به مصرف‌كننده ارائه مي‌دهند.
1-6-12- رنگ
افزودني‌ها ممكن است داراي رنگ خاصي باشند و يا بدليل سهولت تشخيص از يكديگر با رنگدانه خاص به رنگ معيني در آيند. رنگ مواد در بروشور مشخص مي گردد و گاه تغيير رنگ آن نشانه‌اي بر فساد و غيرقابل مصرف‌بودن آن مي باشد. افزايش رنگدانه يا مواد رنگي، گاه براي مشكل كردن تشخيص جنس و تركيب افزودني است.
1-6-13- غلظت
در مورد افزودني‌ها، تنوع غلظت مي‌تواند عاملي براي تفاوت تأثير آنها باشد. هر چند مصرف مواد رقيق‌تر بدليل توزيع و اختلاط بهتر ترجيح دارد، اما مسلماً هزينه‌هاي بسته‌بندي و حمل را افزايش مي‌دهد و طبيعتاً مقدار مصرف آن بايد بيشتر باشد.
1-6-14- نحوه نگهداري و انبار كردن
كارخانه‌هاي سازنده افزودني، شرايط و نحوه نگهداري و انباركردن را مشخص می‌كنند. دما، رطوبت و همچنین تابش مستقيم آفتاب از جمله اين موارد هستند.
1-6-15- تاريخ انقضاي مصرف
در مورد افزودني‌ها، زمانی را پس از توليد، به عنوان تاریخ انقضاء مصرف مشخص مي‌كنند. مسلماً اگر شرايط مناسب نگهداري يا انبار كردن فراهم نشود، اين مدت كوتاه‌تر خواهد شد.
1-6-16- اسيدي يا بازي بودن
در مورد افزودني‌ها، مقدار pH آنها در بروشور مربوطه قيد مي شود و گاه تغيير كيفيت آنها با اين پارامتر مشخص مي گردد.
1-6-17- بتن و ملات شاهد و آزمایش
به بتن و ملات ساخته شده بدون ماده افزودنی که برای مقایسه با بتن یا ملات حاوی ماده افزودنی (بتن و ملات آزمایشی)، به منظور تعیین اثرات ایجاد شده توسط ماده افزودنی و انطباق با ویژگی‌های استاندارد ساخته می‌شود، اطلاق می‌گردد..