ريختن بتن
ملاحظات كلي
در مرحله بتنريزي نيز عدم جداشدگي، عدم آلودگي به مواد زيان‌آور و تسريع در كار از اهميت زيادي بر خوردار است. عدم ايجاد درز سرد نيز در ريختن بتن يك اصل مهم تلقي ميشود.
همچنين هنگام ريختن بتن، هر عملي كه به جداشدگي بيانجامد قطعاً مردود است، هر چند در آيين‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هاي معتبر در مورد آنها بحثي به ميان نيامده باشد. ويژگي‌هاي بتن ميتواند استعداد جداشدگي را باعث شود، اما در طول حمل و ريختن و تراكم، اين استعداد بالقوه با انجام برخي كارهاي نادرست بصورت بالفعل درمي‌آيد. بنابراين بايد توجه داشت توصيه‌هايي مانند ارتفاع شره كردن (سرازير شدن) بتن بصورت آزاد ممكن است در عمل كاملاً صحيح از آب درنيايد و نظارت مستمر را در حين ريختن مي‌طلبد. مسلماً برخورد بتن با قالب يا ميلگردها و يا افزايش ارتفاع سقوط آزاد بتن احتمال جداشدگي را افزايش مي‌دهد و ترجيحاً بايد در اين موارد با حساسيت بيشتري عمل نمود.
دستورالعمل‌ها
مهمترين مسئله در هنگام ريختن بتن، امكان جدا شدن دانه‌ها مي‌باشد. ناظر بايد كاملاً مراقب باشد تا هنگام ريختن بتن، از عواملي كه سبب جدا شدن دانه‌ها ميشود، احتراز نمايند.
بتنريزي بايد مطابق با موارد ذكر شده در فصل هفتم آبا اجرا گردد.
بتن بايد حتي‌الامكان در محل نهايي خود ريخته شود تا از جدا شدن اجزاي تشكيل دهنده آن بر اثر جابجايي مجدد جلوگيري شود.
سرعت بتنريزي بايد به گونه‌اي باشد كه بتن، همواره حالت خميري خود را حفظ كرده و بتواند به سهولت به داخل فضاي بين ميلگردها جريان يابد.
بتني كه پس از گيرش اوليه دوباره مخلوط شده است نبايد به كار برود. بتني كه مجدداً آب بدان اضافه شده تا روان شود (در صورت عدم گيرش اوليه)، ميتواند با تأييد مهندس ناظر استفاده شود. در صورت افت اسلامپ، نبايد به بتن آب افزوده شود. در صورت نياز به افزايش اسلامپ ميتوان با تأييد مهندس ناظر، خمير سيمان (آب و سيمان) را افزايش داد.
توصيه ميشود كه فاصله قرارگيري محلي كه بتن ريخته ميشود با محل سرازير شدن بتن، حتي‌المقدور كم بوده و از 200 سانتيمتر تجاوز نكند
اگر بتنريزي بر روي سطح زمين انجام ميشود، سطح زمين بايد عاري از هر گونه مواد زائد باشد. همچنين در اين حالت رطوبت سطح زمين بايد بصورت اشباع با سطح خشك باشد.
در بتن‌ريزيهايي كه در ارتفاع انجام مي گيرد مانند ستونها، بايد از شوت سقوطي يا لوله هادي استفاده شود.
در بتن‌ريزيهايي نظير بتنريزي ستون كه امكان عبور دادن لوله پمپ به داخل قالب و تنظيم ارتفاع مناسب بتن ريزي ميسر نباشد بهتر است كه در قالب و در فواصل مناسب (تا 5/1 متري) دريچه‌هايي را تعبيه نموده و بتنريزي را از طريق اين دريچه‌ها انجام داد.
ضخامت لايه‌هاي بتنريزي نبايد كمتر از 150 ميليمتر (به استثناي دالها) و بيشتر از 600 ميليمتر باشد.
در صورتيكه بين بتنريزي جديد و قبلي، فاصله زماني طولاني وجود دارد، بايد حتماً محل درز اجرايي را پيش‌بيني نمود. در اين حالت هنگام بتنريزي جديد بايد سطح لايه قبلي كاملاًُ زبر و كاملاً اشباع باشد.
در اين هنگام بايد به نكات زير توجه نمود :
توصيه ميشود در صورت پيش‌بيني محل درز اجرايي، هنگام ريختن آخرين لايه بتنريزي، براي زبركردن سطح بعد از 2 تا 4 ساعت بعد از عمل تراكم، توسط برس اقدام كرد. زبركردن سطح لايه قديمي بعد از مرحله سخت‌شدن، مشكل و هزينه‌بر است.
سطح لايه بتنريزي قديم به هنگام بتنريزي بايد كاملاً اشباع با سطح خشك باشد.
در صورتيكه روي سطح لايه بتن قديم، يك لايه ضعيف خمير سيمان به سبب آب‌انداختگي ايجاد شده باشد، بايد حتماً قبل از بتنريزي اين لايه جدا شود. همچنين در صورتيكه روي سطح قبلي سنگدانه‌هاي لق وجود دارد، حتماً بايد از بتن قديمي جدا شوند.
هنگام بتنريزي دركفها، نبايد بتن را به صورت توده بزرگي خالي كرد و سپس با حركت افقي آن را جابجا كرده و قالب را پر كرد، زيرا اين كار سبب جدايي دانه‌ها ميشود.
بتنريزي در كفها و دالها بايد به گونه‌اي انجام شود كه بتن ريخته شده تحت تراكم وسيله تخليه بتن (مانند فرغون) و يا عوامل كارگاهي قرار نگيرد، زيرا اين امر سبب آب‌انداختن بتن مي شود. لذا بايد راههاي دسترسي به محل تخليه، بدون اينكه به شبكه آرماتورها نيز فشار وارد شود، از قبل ايجاد نمود.
توصيه ميشود بتنريزي سطوح شيبدار از پايين به طرف بالا انجام شود تا وزن بتن بالايي به تراكم بتن پايين كمك كند. در اين حالت بايد بتنريزي با سرعت كمتري انجام شود تا بتن قسمت پايين سفت شده باشد.
هنگام بروز وقفه قابل ملاحظه بين عمليات بتنريزي و پرداخت، بتن بايد با پوششهاي موقتي مانند نايلون محافظت شود.
توصيه كلي اين است كه هميشه گروه بتنريزي منتظر بتن باشد تا اينكه بتن منتظر گروه بتنريزي، لذا بايد برنامه‌ريزي ساخت و حمل و ريختن بتن بر اساس اين توصيه صورت گيرد.
هنگام بتنريزي، نبايد دماي بتن بيشتر از 30 درجه سانتيگراد باشد. در غير اين صورت بايد با خنك كردن مصالح بويژه آب يا استفاده از يخ بعنوان جايگزين بخشي از آب مصرفي ، دماي بتن را كاهش داد.
قبل از ريختن بتن جديد روي بتن سخت شده قبلي ، بايد لايه ضعيف سطح بتن قبلي زدوده شود و سطح لايه بتن زبر گردد و شرايط رطوبتي سطح بتن قديمي بصورت اشباع با سطح خشك باشد.
تخليه بدون كنترل ممكن است باعث مشكلاتي شود، زيرا تخليه سريع باعث جابجايي ميلگرد ميشود و بتنريزي در مقاطع كوچك نيز با مشكل مواجه مي‌گردد.
در دالها، تخليه سريع باعث ناهموار شدن سطح مي گردد و بهتر است براي پخش يكنواخت از تعداد كارگر بيشتر و با سرعت مناسب استفاده كرد.
در مخلوطهاي بتني داراي دوده سيليسي يا روباره، در صورتي كه هنگام بتنريزي از پمپ بتن استفاده ميشود، بايد با استفاده از موادروان‌كننده و يا فوق‌روان‌كننده اسلامپ را افزايش داد. در غير اين صورت چسبندگي اين مخلوطها باعث مشكلاتي در حين پمپ كردن خواهد شد.
نكته قابل توجه اين است كه ميزان اسلامپ در مرحله نهايي ريختن بتن بايد در مد نظر باشد و معمولاً بسته به فاصله بين محل بتن‌سازي و بتنريزي، اسلامپ تا حدود 20 درصد افت خواهد نمود و لذا ميزان اين افت را بايد درطراحي مخلوط در نظر گرفت. اخيراً افزودنيهاي جديدي ساخته شده كه مي‌توانند كارآيي ايجاد شده را براي مدت طولاني‌تر نيز حفظ كنند. در صورت تصميم بر استفاده از آنها بايد از كاركرد اين گونه افزودنيها مطمئن بود.
در صورتي كه ارتفاع بتنريزي را به عللي مانند مشكلات اجرايي نتوان كاهش داد، ميتوان با تغيير در طرح اختلاط و استفاده از افزودنيهاي معدني، مانند روباره و دوده‌سيليسي، جداشدگي و آب انداختگي بر اثر ريختن بتن از ارتفاع زياد را كاهش داد. همچنين افزايش جزئي در مقدار ماسه و كاهش حداكثر اندازه سنگدانه در طرح اختلاط ميتواند باعث كنترل جداشدگي و آب‌انداختگي گردد