مقاوم سازی سازه های بتنی
کلینیک بتن ایران
کـلینیــــک بتـــــــن ایران ، هلدینـــــگ تولـــــــــیدی ، مــــــهندسی ، بـــــــازرگانی و آموزشـــــی بتــن کشور
ساعات کاری

شنبه - پنجشنبه ۸:۰۰ - ۱۸:۰۰

Search

بتن پلاستیکی چیست و عملکرد آن

تماس برای مشاوره؟

متخصصین و کارشناسان کلینیک بتن ایران آماده پاسخگویی به سوالات شما می باشند.

فهرست

بتن پلاستیک

 

بتن پلاستیک (بتن بنتونیتی)

امروز بتن به علت خواص و مشخصات منحر به فرد کارکرد روز افزودنی در اجرای پروژه های عمرانی دارد. با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی و کاربردهای تخصصی مورد نیاز، انواع بتن ها معرفی و به کارگرفته شد. از جمله بتن RCC ، بتن SCC ، بتن پیش آکنده ، بتن گوگردی ، بتن پلیمری ، بتن پاشش ، بتن منعطف ، بتن متخلخل و … می باشد. از جمله بتن های با کاربرد خاص و تخصصی بتن پلاستیک یا بتن بنتونیتی می باشد.

بتن پلاستیکی چیست؟

بتن پلاستیک بتنی با مقاومت خیلی کمتر از بتن معمولی می باشد که شکل پذیری زیاد و نفوذپذیری کمی دارد. بتن پلاستیک در زمین‌ های آبرفتی با خاک ضعیف که لازم می باشد تا دیوار آب بند انعطاف پذیر بوده و همچنین مقاومت کافی جهت تحمل تنش‌ های ناشی از بارگذاری سد را داشته و همچنین تراوش از زیر پی سد را کنترل نماید مورد کاربرد قرار می گیرد. بتن پلاستیک جهت افزایش شکل پذیری، کاهش نفوذپذیری و عدم نیاز به مقاومت بالا از اختلاط آب، سیمان، شن و ماسه و بنتونیت حاصل می شود.

بنتونیت چیست؟

بنتونیت گونه ای رس می باشد که خمیری بودن و نفوذ ناپذیر بودن بتن پلاستیک را تضمین خواهد کرد. به عنوان عامل ایجاد کننده شکل پذیری مناسب، پایدار کننده بتن پلاستیک تازه، از جهت چسبندگی در مقابله با جداشدگی دانه‌ های سنگی در بتن‌ مورد استفاده قرار می گیرد.

خصوصیات بنتونیت

‌با استفاده از بنتونیت مناسب دوغاب بنتونیت تهیه خواهند کرد. نقش این ماده در بتن پلاستیک معلق نگهداشتن ذرات سیمان، شن و ماسه در زمان اجرای عملیات و همینطور افزایش شکل پذیری و پایین نگهداشتن میزان نفوذ پذیری می باشد.

برای تأمین قابلیت انعطاف پذیری بالا در بتن پلاستیک از آب بیشتری در طرح اختلاط مورد استفاده قرار می دهند. این مسئله باعث غیر پایداری بتن تازه (جداشدگی سنگدانه‌ ها از سیمان) می‌ گردد‌.

بنتونیت (‌یک عامل پایدار ساز‌) اضافه شده تا ضمن یکنواخت کردن بتن تازه، شکل پذیری نهایی آن را بی افزاید و نفوذ پذیری بتن را در حد مطلوبی نگهداری نماید تا بتوان از آن در دیوار‌های آب بند استفاده نمود‌.

بنتونیت باعث جدا شدن اجزاء تشکیل دهنده بتن پلاستیک می گردد و در نتیجه دانه‌ های ذرات پس از جداشدن از هم ‌بهتر آب جذب می نمایند‌. علاوه بر آن مخلوط یک دست تر و عمل آوری آن مناسب‌ تر میشود.

لازم بذکر است در صورت استفاده از بنتونیت با کیفیت بالا از دوغاب ۲ تا ۱۲% و در صورت استفاده از بنتونیت با کیفیت پایین باید از دوغاب‌های ۱۲ تا ۲۵% استفاده شود.

کاربرد بتن پلاستیک

کاربرد بتن پلاستیک

  • کنترل تراوش در زیر سد
  • ایجاد دیوار آب بند حول یک ساختگاه و تخلیه آب از محل گود برداری برای ساخت سازه مورد نظر
  • در پیرامون ساختگاه‌، به عنوان یک عامل مناسب میراکننده ارتعاشات مکانیکی یک پروژه
  • عنوان قسمتی از دیواره حفاظت گود کاربرد دارد
  • در سازه‌ های زیرزمینی موقت که قرار است بعداً تخریب شود، مثلاً محل ورودی تونل به داخل ایستگاه مترو کاربرد دارد
  • طرح اختلاط بتن پلاستیک

در طرح اختلاط بتن پلاستیک بدلیل وجود بنتونیت هر گونه تغییر در اندازه بکارگیری آن باعث تحت تأثیر قرار دادن مقاومت فشاری، شکل پذیری و نفوذپذیری بتن پلاستیک می شود. بنابراین در طرح اختلاط بتن پلاستیک باید نسبت به بتن سازه‌ ای دقت بیشتری کرد.

مواد ساخت ‌بتن پلاستیک

دوغاب بنتونیت

نقش این ماده معلق نگهداشتن ذرات سیمان، شن و ماسه به هنگام اجرای عملیات، افزایش شکل پذیری و پایین نگهداشتن میزان نفوذ پذیری است. برای تأمین قابلیت انعطاف پذیری بالا در بتن پلاستیک از آب بیشتری در طرح اختلاط استفاده می‌ کنند. این مسأله باعث غیر پایداری بتن تازه (جداشدگی سنگدانه‌ ها از سیمان) می‌ گردد. بنتونیت بعنوان یک عامل پایدار ساز اضافه می‌ شود تا ضمن یکنواخت کردن بتن تازه، شکل پذیری نهایی آن را افزایش داده و نفوذ پذیری بتن را در حد مطلوبی نگهدارد تا بتوان از آن استفاده نمود. بنتونیت سبب جداسازی اجزای تشکیل دهنده بتن پلاستیک شده و در نتیجه دانه‌ ها و ذرات پس از جداشدن بهتر آب جذب می‌ نمایند. علاوه بر آن مخلوط یک دست تر و عمل آوری مناسب تری دارد. در صورت بالا بودن کیفیت بنتونیت از دوغاب‌ های ۲ تا ۱۲% و در صورت پایین بودن کیفیت آن از دوغاب های ۱۲ تا ۲۵ % استفاده می‌ شود.

سیمان

سیمان عامل پیوند دهنده اجزاء بتن پلاستیک می باشد. در صورتی که مقدار بنتونیت استفاده شده در طرح اختلاط کم باشد مقداری از سیمان ته نشین می‌ گردد و در صورتیکه بنتونیت مصرفی زیاد باشد باعث غیر اقتصادی شدن طرح شده و کارکردن با بتن را نیز مشکل می‌ کند بنابراین در یک طرح اختلاط مناسب مقدار سیمان کم در نظر گرفته می‌ شود تا هیچگونه ته نشینی بوجود نیاید‌. در نسبت‌ های کم، ‌با توجه به نوع سیمان چسبندگی و مقاومت مکانیکی بتن پلاستیک تضمین می‌ شود. افزودن مقدار سیمان باعث افزایش مقاومت فشاری، گرادیان هیدرولیکی بحرانی و کاهش نفوذپذیری بتن پلاستیک می شود.

سنگدانه‌ ها

حدود ۵۰ % از حجم نهایی بتن را تشکیل می‌ دهند. این میزان حجم شن و ماسه مانع به هم چسبیدن پیوسته ذرات و در نتیجه باعث کاهش تغییر شکل پذیری آن می‌ شود. هر چه سنگدانه‌ ها درشت‌ تر و سختی آنها بیشتر باشد، مقاومت بتن پلاستیک بالا می‌ رود‌. حداکثر اندازه درشت دانه معمولاً به ۲۰ میلیمتر محدود می‌ شود‌. منحنی دانه بندی باید پیوسته بوده و درصد مواد ریزدانه نباید زیاد باشد. چنانچه مواد ریزدانه کلوئیدی زیاد باشد در آن صورت مقدار بنتونیت را باید کاهش داد.

مواد افزودنی

مواد افزودنی عامل کارایی و عمل آوری بهتر هنگام ساخت و اجرا هستند. مواد افزودنی به جهت کاهش زمان گیرش، تأخیر در زمان گیرش و همچنین در مواردی جهت کاهش ترک خوردگی مورد استفاده قرار می‌ گیرند‌.

خصوصیات بتن پلاستیکی

كارایی بتن پلاستیکی

بتن پلاستیك باید كارایی و روانی بالایی داشته باشد تا بتن تاز‌‌ه‌ای كه از طریق لوله تر می‌وارد ترانشه حفاری می‌شود براحتی بتواند در داخل بتنی كه قبلاً ریخته شده است جریان پیدا كرده و آنرا توسط فشار و حركت خود به بالا براند. كارایی بالا از مهمترین ویژگی‌های یك بتن پلاستیك خوب است ولی از طرف دیگر این بتن نباید تحت جدا شدگی دانه‌ها قرار گیرد‌. با محدود كردن ماكزیمم اندازه سنگدانه، استفاده از مصالح گرد گرشه و ایجاد حبا‌ب‌های هوا می‌توان كارایی بتن را بالا برد. معیار ساده جهت كنترل كارایی بتن پلاستیك انداز‌‌ه گیری اسلامپ آن است كه باید بین ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر باشد.

تغییر شكل پذیری‌

تغییر شكل‌های عمده‌ای كه بر دیوار آب بند وارد می‌شود شامل موارد زیر است:

تغییر شكل‌های ناشی از نشست سد تحت اثر وزن خودش.

تغیر شكل‌های ناشی از نشست و خیز بستر پی سد.

تغییر شكل‌های قائم و افقی بخاطر بارهای اعمالی هنگام اجرا (بسته به روش ساخت) و بارهای اعمالی در طول زمان بهره برداری (بارهای ناشی از اولین آبگیری مخزن و سپس بارهای متناوب مربوط به استفاده از مخزن)

تغییر شكل‌های قائم و افقی ناشی از بارهای زلزله، انفجار و بارهای وارده از خاك پیرامون دیوار آب بند.

با توجه به تغییر شكل‌های تحمیلی فوق، دیوار آب بند باید قادر باشد بدون برداشتن ترك، بازشدگی درزه‌های بین پانل‌ها و یا به هر طریق كاهش آب بندی تغییر شكل‌های وارده را تحمل كند.

برای این منظور مصالحی لازم است كه بتواند تغییر شكل های وارده را بدون شكست تحمل كند. بهترین راه حل انتخاب مصالحی است كه خصوصیات شكل پذیری آن بسیار مشابه خاك اطراف باشد.

نفوذپذیری‌

هدف اصلی از ساخت دیوار آب بند کاهش تراوش در یک ساختگاه سد است. نفوذ پذیری کلی یک دیوار آب بند به خصوصیات ذاتی مصالح تشکیل دهنده (بتن معمولی، بتن پلاستیک و … )، ناپیوستگی‌ها (ترک، بازشدن درزها) و نحوه اتصال به لایه با نفوذپذیری پایین (یا سنگ کف) بستگی دارد.

عوامل مؤثر بر نفوذپذیری بتن پلاستیک‌

عوامل مؤثر بر نفوذپذیری بتن پلاستیک‌

نسبت سیمان به آب (C/W) : با افزایش نسبت سیمان به آب نفوذپذیری کاهش می‌یابد.

میزان عامل کلوییدی : برای نسبت سیمان به آب ثابت یک افزایش در نسبت بنتونیت ضریب نفوذپذیری را حداقل ۱۰ برابر افزایش می‌دهد.

تاثیر نسبت مواد مضاف : افزایش نسبت مواد مضاف همیشه منجر به کاهش نفوذپذیری می‌شود.

سنگدانه‌ها : در عمل اضافه کردن سنگدانه‌ها تاثیری بر نفوذپذیری ندارد.

خشك شدن : از دست دادن آب باعث تغلیظ بنتونیت و سیمان شده و نفوذپذیری كاهش می‌یابد.

مقاومت سایشی‌

بتن پلاستیک باید در مقابل سایش مقاوم باشد. مقاومت سایشی با مقاومت فشاری رابطه مستقیم دارد. هر چه مقاومت فشاری بیشتر باشد، مقاومت سایشی نیز بیشتر می‌شود.

دوام

دوام بتن پلاستیک به دو عامل مقاومت و آب‌بندی بستگی دارد. مقاومت بتن پلاستیک مانند بتن معمولی با زمان افزایش پیدا می‌کند. نفوذپذیری با گذشت زمان تمایل به كم شدن دارد. این پدیده احتمالاً به علت گرفتن منافذ توسط مواد ریزدانه خاك است.

ویژگی‌ها و کاربرد بتن پلاستیک در سدها (بتن بنتونتی)

فرار آب ذخیره شده در پشت سدهای خاكی از طریق پی سد در صورتی كه كنترل مناسب وجود نداشته باشد می‌تواند باعث بروز مشكلات جدی برای سد شود‌. بیشترین مشكل ناشی از افزایش گرادیان خروجی آب بوده است كه سبب شناوری ذرات خاك در پاشنه سد و در نتیجه آغاز حركت ذرات خاك می‌شود‌. برای كنترل تراوش از پی سد روش‌هایی برای كاهش تراوش ‌آب به كار می‌برند‌. یكی از روش‌های كاهش تراوش از پی حفر ترانشه در پی سد و پر كردن آن با مصالح بتن پلاستیك‌ است.

بتن پلاستیك مصالحی است با مقاو‌مت پایین (كمتر از بتن معمولی‌) و دارای شكل پذیری بیشتر از بتن معمولی است. معمولاً در بتن پلاستیك از نسبت‌های سیمان به آب پایین استفاده می‌شود‌. بتن پلاستیك علاوه بر تغییر شكل پذیری ‌بالا و نفوذ پذیری ‌كم از مقاومت برشی متناسب با فشار اعمالی برخوردار است.

كنترل تراوش از زیر پی سدها به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد. جنس لایه‌های زمین در محل پی سد، میزان اهمیت سد و تكنولوژی اجرایی قابل دسترسی از جمله عوامل مؤثر در انتخاب روش كنترل تراوش هستند. پرده تزریق، آب بند سپری، پوشش بالادست و دیوار آب بند از روش‌های اصلی و متداول كنترل تراوش از پی سدها هستند. دیوارهای آب بند دارای خصوصیات انعطاف پذیری بالا، نفوذپذیری كم و مقاومت فشاری‌ متناسب با فشار اعمالی بوده و از این رو در مناطقی كه پی سست، ضعیف و نفو ذپذیری بالایی دارند بكار می‌روند‌.

مراحل ساخت دیوارهای آب بند شامل احداث دیوار راهنما و سكوی كار، حفاری ترانشه، اضافه كردن گل حفاری جهت پایداری دیواره‌ها و در نهایت پركردن آن با مصالح مناسب است. این مصالح پر كننده می‌تواند سنگدانه‌های مخلوط شده با گل بنتونیت، مخلوط سیمان و بنتونیت به صورت گل روان و یا بتن پلاستیك باشد.

نحوه ساخت بتن پلاستیک‌

آزمایشات نشان داد‌ه‌اند که نحوه تولید بتن پلاستیک در خصوصیات آن تاثیر زیادی دارد. ساخت بتن پلاستیک در بچینگ ویژه‌ای صورت می‌گیرد. بچینگ مورد نظر شامل تجهیزات زیر است.

سیلوهای ذخیره جداگانه سیمان و بنتونیت

میکسر مخلوط كننده پودر بنتونیت و آب

حوضچه ذخیره دوغاب بنتونیت

سیستم‌های پیمانه کردن، وزن کردن، مخلوط کردن، پمپ‌ها، لوله‌ها و …

برای تولید بتن پلاستیک، ابتدا بنتونیت به آب در حال دوران سریع در میكسر اضافه شده و مخلوط بین ۳ الی ۵ دقیقه با سرعت بهم زده می‌شود. آنگاه مخلوط بدست آمده به مدت حداقل ۲۴ ساعت در مخزن ذخیره دوغاب نگهداری می‌شود تا جذب آب و تورم بنتونیت بخوبی صورت گیرد. در این مدت نیز مخلوط مرتباً هم زده می‌شود. سپس سیمان به دوغاب بنتونیت اضافه شده و در نهایت سنگدانه‌ها به مخلوط اضافه می‌شوند‌‌.

کنترل کیفیت بتن پلاستیک‌

کیفیت بتن پلاستیک ساخته شده به خاطر نقشی که این مصالح ایفا می‌کنند از اهمیت ویژ‌ه‌ای برخوردار است. به این دلیل خصوصیات مصالح مورد نیاز برای ساخت بتن، ویژگی‌های بتن پلاستیک تازه و در نهایت بتن پلاستیک سخت شده باید دقیقاً مورد کنترل قرار گیرد.

فرار آب ذخيره شده در پشت سدهاي خاكي از طريق پي سد در صورتيكه كنترل مناسب وجود نداشته باشد مي تواند باعث بروز مشكلات جدي براي سد شود . بيشترين مشكل ناشي از افزايش گراديان خروجي آب بوده است كه سبب شناوري ذرات خاك در پاشنه سد و در نتيجه آغاز حركت ذرات خاك مي شود . براي كنترل تراوش از پي سد روشهايي براي كاهش تراوش 2آب به كار مي برند . يكي از روشهاي كاهش تراوش از پي حفر ترانشه در پي سد و پر كردن آن با مصالح بتن پلاستيك1 مي باشد

بتن پلاستيك مصالحي است با مقاو مت پايين (كمتر از بتن معمولي ) و داراي شكل پذيري بيشتر از بتن معمولي مي باشد . معمولاً در بتن پلاستيك از نسبتهاي سيمان به آب پايين استفاده مي شود . بتن پلاستيك علاوه بر تغيير شكل پذيري 3 بالا و نفوذ پذيري 4كم از مقاومت برشي متناسب با فشار اعمالي برخوردار مي باشد.

كنترل تراوش از زير پي سدها به روشهاي مختلفي صورت مي گيرد. جنس لايه هاي زمين در محل پي سد ، ميزان اهميت سد و تكنولوژي اجرايي قابل دسترسي از جمله عوامل مؤثر در انتخاب روش كنترل تراوش مي باشند.

پردة تزريق، آب بند سپري، پوشش بالادست و ديوار آب بند از روشهاي اصلي و متداول كنترل تراوش از پي سدها هستند. ديوارهاي آب بند داراي خصوصيات انعطاف پذيري بالا، نفوذپذيري كم و مقاومت فشاري5 متناسب با فشاراعمالي بوده و از اينرو در مناطقي كه پي سست، ضعيف و نفو ذپذيري بالايي دارند بكار مي روند .مراحل ساخت ديوارهاي آب بند شامل احداث ديوار راهنما و سكوي كار، حفاري ترانشه، اضافه كردن گل حفاري جهت پايداري ديواره ها و در نهايت پركردن آن با مصالح مناسب مي باشد. اين مصالح پر كننده مي تواند سنگدانه هاي مخلوط شده با گل بنتونيت، مخلوط سيمان و بنتونيت به صورت گل روان و يا بتن پلاستيك باشد.

بتن پلاستيك بتني با مقاومت بسيار كمتر از بتن معمولي، شكل پذيري زياد و نفوذپذيري پايين مي باشد . درزمينهاي آبرفتي با خاك ضعيف كه لازم است ديوار آب بند انعطاف پذير باشد و نيز مقاومت كافي جهت تحمل تنشهاي ناشي از بارگذاري سد را داشته و همچنين تراوش از زير پي سد را كنترل كند بتن پلاستيك مصالح مناسبي است.

تاریخچه:

قريب 50 سال از اختلاط بتن و بنتونيت جهت ساخت ديواره ي آببند سدها مي گذرد. همچنین حدود بيش از 20 سال است كه روش اختلاط سيمان و بنتونيت نيز به طور گسترده در اروپا ، آمريكاي شمالي و ژاپن متداول گشته است همچنین استفاده از بتن پلاستيك در ايران و با توجه به گسترش صعنت سد سازی از سال 1370 با ورود دستگاه حفاری دیوار آببند ( هيدروفرز ) افزايش چشمگیری داشته است .

بتن پلاستیکی چیست ؟

از اختلاط آب ، سیمان ، شن وماسه و بنتونیت ، بتن پلاستیک به دست می آید.

بنتونیت چیست ؟

بنتونیت نوعی رس است که خمیری بودن و نفوذ ناپذیر بودن بتن پلاستیک را تضمین می کند.

به عنوان عامل ایجاد کننده شکل پذیری مناسب ، پایدار کننده بتن پلاستیک تازه از جهت چسبندگی در مقابله با جداشدگی دانه های سنگی در بتن پلاستیک به کار می رود.

تفاوت بتن پلاستیک با بتن معمولی چیست ؟

· داراي ضريب ارتجاعي6 کمتري نسبت به بتن معمولي

· افزايش پلاستيسيته 7 بتن

· کاهش مقاومت فشاري

· بيش ترين استفاده در پرده هاي ناتراوا

ويژگي هاي بتن پلاستيك :

همانگونه كه ذكر شد بتن پلاستيك بتني با مقاومت بسيار كمتر از بتن معمولي، شكل پذيري بالا و نفوذپذيري پايين مي باشد . مواد تشكيل دهندة بتن پلاستيك سيمان ، سنگدانه و دوغاب بنتونيت مي باشد. علاوه براين مصالح ممكن است از برخي مواد مضاف نيز جهت اصلاح خصوصيات آن استفاده شود.

کاربرد بتن پلاستيک :

  • کنترل تراوش در زير سد
  • ايجاد ديوار آببند حول يک ساختگاه و تخليه آب از محل گودبرداري براي ساخت سازه مورد نظر
  • جلوگيري از پخش شدن مواد آلوده (فاضلاب هاي صنعتي ، هرزه آبها و …) در آب هاي زير زميني
  • در پيرامون ساختگاه ، به عنوان يک عامل مناسب ميراکننده ارتعاشات مکانيکي يک پروژه

کاربرد اصلي بتن پلاستیک در ديواره آب بند در زير سدهاي خاکي و سنگريزه اي می باشد.

خواص مصالح و طرح اختلاط بتن پلاستيك:

در انتخاب نوع مصالح و طرح اختلاط بتن پلاستيك عوامل متعددي نظير ميزان نفوذناپذيري مورد نظر، شرايط ساختگاه، دسترسي به مصالح در محل، جنبه هاي اقتصادي و اجرايي موثر هستند.

مقاله های بتن:  بتن ریزی در سطوح شیبدار

بتن پلاستيك از مواد زير ساخته مي شوند:

– دوغاب بنتونيت:

نقش اين ماده معلق نگهداشتن ذرات سيمان، شن و ماسه بهنگام اجراي عمليات، افزايش شكل پذيري و پايين نگهداشتن ميزان نفو ذپذيري است. براي تأمين قابليت انعطاف پذيري بالا در بتن پلاستيك از آب بيشتري در طرح اختلاط استفاده مي كنند. اين مسأله باعث غير پايداري بتن تازه (جداشدگي سنگدانه ها از سيمان) مي شود. بنتونيت بعنوان يك عامل پايدار ساز اضافه می شود تا ضمن يكنواخت كردن بتن تازه، شكل پذيري نهايي آنرا افزايش داده و نفوذ پذيري بتن را در حد مطلوبي نگهدارد تا بتوان از آن در ديوارهاي آب بند استفاده نمود. بنتونيت سبب جداسازي اجزاي تشكيل دهندة بتن پلاستيك شده و در نتيجه دانه ها و ذرات پس از جداشدن بهتر آب جذب مي نمايند. علاوه بر آن مخلوط يك دست تر و عمل آوري مناسبتري دارد. در صورت بالا بودن كيفيت بنتونيت از دوغاب هاي ۲ تا ۱۲ درصد و در صورت پايين بودن كيفيت آن از دوغاب هاي ۱۲ تا ۲۵ درصد استفاده مي شود.

– سيمان:

سيمان عامل پيوند دهندة اجزاء بتن پلاستيك مي باشد. در صورتيكه مقدار بنتونيت استفاده شده در طرح اختلاط كم باشد مقداري از سيمان ته نشين مي شود و در صورتيكه بنتونيت مصرفي زياد باشد باعث غير اقتصادي شدن طرح شده و كاركردن با بتن را نيز مشكل مي كند بنابراين در يك طرح اختلاط مناسب مقدار سيمان كم در نظر گرفته مي شود تا هيچگونه ته نشيني بوجود نيايد . در نسبتهاي كم 0.3 0.1<C/W< با توجه به نوع سيمان چسبندگي و مقاومت مكانيكي بتن پلاستيك تضمين مي شود. افزودن مقدار سيمان باعث افزايش مقاومت فشاري ،گراديان هيدروليكي 8بحراني و كاهش نفوذپذيري بتن پلاستيك مي گردد.

-سنگدانه ها:

حدود ٥٠ % از حجم نهايي بتن را تشكيل مي دهند. اين ميزان حجم شن و ماسه مانع بهم چسبيدن پيوستة ذرات و درنتيجه باعث كاهش تغيير شكل پذيري آن مي شود. هر چه سنگدانه ها درشت تر و سختي آنها بيشتر باشد، مقاومت بتن پلاستيك بالا مي رود . حداكثر اندازه درشت دانه معمولاً به ۲۰ ميليمتر محدود مي شود . منحني دانه بندي بايد پيوسته بوده و درصد مواد ريزدانه نبايد زياد باشد. چنانچه مواد ريزدانه كلوئيدي زياد باشد در آن صورت مقدار بنتونيت را بايدكاهش داد.

-مواد افزودني

-مواد افزودني:

مواد افزودني عامل كارايي و عمل آوري بهتر بتن هنگام ساخت و اجرا هستند.

عمده مواد افزودني عبارتند از:

سودا (Soda) : سودا يا كربنات سديم ) ( Na2CO سبب افزايش سرعت ته نشيني مواد معلق در بتن مي شود. بنابراين در پروژهايي كه سرعت اجراي ديوار آب بند بالا است مي توان از اين ماده جهت سرعت بخشيدن به نشست ذرات جامد و كاهش زمان گيرش بتن پلاستيك استفاده نمود.

سلولز كربو هگزي متال (CMC) : بصورت خمير يا جامد موجود است و در تركيب بتن بصورت محلول دوغاب ١٠ % تا ١٢ % مورد استفاده قرار مي گيرد. اگر بخواهيم مخلوط نهايي داراي لزجت كم يا متوسط باشد مي توانيم از اين ماده استفاده كنيم.

كندگير كنندها (Retarders) : اين مواد براي به تأخير افكندن زمان گيرش بتن هنگاميكه دشواريهايي در بتن ريزي پيش مي آيد بكار مي رود. در كل كندگير كنندها باعث كاهش خزش و انقباض بتن پلاستيك مي شوند. استفاده از آنها معمولاًً به 2/0 تا 2 درصد حجم بتن پلاستیک محدود مي شود. معمولاًً از سوپر پلاستيسايزرها براي كند كردن زمان گيرش بتن و بالا بردن كارايي آن استفاده مي شود. بكارگيري اين مواد ممكن است باعث كاهش ترك خوردگي ديوار نيز بشود.

طرح اختلاط توصيه ICOLD

مقدار متوسط مصالح براي ساخت يك متر مكعب بتن پلاستيك به شرح زير است:

  • دوغاب بنتونيت : 500 ~400 ليتر
  • سيمان : 200~100 کيلوگرم
  • مصالح شن و ماسه با دانه بندی خوب : کمتر از ۱۵۰۰ کيلوگرم
  • مصالح شن و ماسه با دانه بندی ضعيف : کمتر از ۱۳۰۰ کيلوگرم

وزن مخصوص مصالح فوق بين ۱۸۰۰ تا ۲۱۰۰ كيلوگرم بر مترمكعب خواهد بود.

كارايي:

بتن پلاستيك بايد كارايي و رواني بالايي داشته باشد تا بتن تاز هاي كه از طريق لولة ترمي وارد ترانشة حفاري مي شود براحتي بتواند در داخل بتني كه قبلاً ريخته شده است جريان پيدا كرده و آنرا توسط فشار و حركت خود به بالا براند. كارايي بالا از مهمترين ويژگي هاي يك بتن پلاستيك خوب است ولي از طرف ديگر اين بتن نبايد تحت جدا شدگي دانه ها قرار گيرد . با محدود كردن ماكزيمم اندازه سنگدانه، استفاده از مصالح گردگرشه و ايجاد حبا بهاي هوا مي توان كارايي بتن را بالا برد. معيار ساده جهت كنترل كارايي بتن پلاستيك انداز ه گيري اسلامپ آن است كه بايد بين ۱۰ تا ۲۰ سانتيمتر باشد.

مقاومت فشاری:

بتن پلاستيک ديوارهای آب بند نياز به مقاومت چندانی ندارد برای آنکه نيروی اعمالی بر اين ديوارها چندان قابل ملاحظه نيست ولی اين مقاومت بايستی به انداز های باشد که بتواند تنشهای جانبی خاک اطراف را به هنگام عمليات اجرايی و دوران بهره برداری از سد تحمل کند، وزن ناشی از سازه سد را نگهدارد و در نهايت مقابل سايش مقاومت کند. از طرف ديگر به منظور بدست آوردن مصالحی که تغيير شکل پذيری زياد دارند کمترين مقاومت فشاری ممکن بايد انتخاب شود. بنابراين غالباً مقاومت فشاری لازم برای اينگونه ديوارها بين 10~30 kg/cm2 می باشد ولی با رعايت اصول شکل پذيری مناسب برای ديوار می توان اين مقاومت را تا 40 kg/cm2 افزايش داد.

عوامل موثر در ميزان مقاومت عبارتند از:

  • نسبت سيمان به آب (C/W) : هر قدر نسبت سيمان به آب بيشتر شود مقاومت فشاری بتن پلاستيک بيشتر خواهد شد.
  • نوع سيمان: عملکرد انواع سيمان بستگی به ميزان C/W بستگی داشته و تابعی از اين مشخصه است. در صورت ثابت بودن C/W استفاده از سيمان سرباره آهن گدازی به جای سيمان پرتلند مقاومت بتن پلاستيک را ۵۰ تا ۱۰۰ درصد افزايش خواهد داد.
  • نسبت، دانه بندی و جنس سنگدانه ها: با افزايش نسبت مصالح سنگدانه ای در طرح اختلاط بتن پلاستيک مقاومت فشاری آن بالا میرود. بالا بودن پيوستگی دانه بندي مصالح سنگدانه ای (Cu) مقاومت فشاری را افزايش مي دهد. سختی سنگدانه ها و تيز گوشه بودن آنها باعث مي شود که مقاومت فشاری افزايش پيدا کند.
  • اگر مقاومت فشاری بتن پلاستيک زياد باشد در مقابل نيروهای اعمالی دارای تغيير شکل پذيری مطلوب نبوده و در کرنشهای پايين ترک برداشته و گسيخته مي شود. برای مثال هنگام بروز زلزله احتمال ترک برداشتن ديوارافزايش می يابد. همچنين اگر در اجراي پانلهاي ثانويه وقفه ايجاد شود حفاري بتن پانلهاي اوليه براي ايجادهمپوشاني با مشكل مواجه مي شود.

تغيير شكل پذيري:

تغيير شكل هاي عمده اي كه بر ديوار آب بند وارد مي شود عبارتند از:

  • تغيير شكلهاي ناشي از نشست سد تحت اثر وزن خودش.
  • تغير شكلهاي ناشي از نشست و خيز بستر پي سد.
  • تغيير شكلهاي قائم و افقي بخاطر بارهاي اعمالي هنگام اجرا (بسته به روش ساخت) و بارهاي اعمالي در طول زمان بهره برداري (بارهاي ناشي از اولين آبگيري مخزن و سپس بارهاي متناوب مربوط به استفاده از مخزن)
  • تغيير شكل هاي قائم و افقي ناشي از بارهاي زلزله، انفجار و بارهاي وارده از خاك پيرامون ديوار آب بند.

با توجه به تغيير شكلهاي تحميلي فوق ديوار آب بند بايد قادر باشد بدون برداشتن ترك، بازشدگي درزه هاي بين پانلها و يا به هر طريق كاهش آب بندي تغيير شكلهاي وارده را تحمل كند.

براي اين منظور مصالحي لازم است كه بتواند تغيير شكل هاي وارده را بدون شكست تحمل كند. بهترين راه حل انتخاب مصالحي است كه خصوصيات شكل پذيري آن بسيار مشابه خاك اطراف باشد.

براساس تجربه ثابت شده است كه اگر تغييرات مدول الاستيسيته خاك اطراف نسبت به عمق ديوار آب بند كم باشد (خاكهاي همگن)مدول الاستيسيتة بتن پلاستيك بايد حداقل ۴ تا ۵ برابر خاك پيراموني باشد تا تغييرشكل پذيري آن مناسب باشد.

تغيير شكل پذيري و مقاومت به ميزان زيادي به يكديگر وابسته هستند و تمام عواملي كه بر روي يكي از آنهااثر بگذارد ديگري را نيز تحت تأثير قرار خواهد داد. عوامل افزايش دهندة مقاومت فشاري بتن پلاستيك باعث كاهش تغيير شكل پذيري آن مي شوند.

نفوذپذيری:

هدف اصلی از ساخت ديوار آب بند کاهش تراوش در يک ساختگاه سد می باشد. نفوذ پذيری کلی يک ديوارآب بند به خصوصيات ذاتی مصالح تشکيل دهنده (بتن معمولی، بتن پلاستيک و … )، ناپيوستگيها (ترک، بازشدن درزها) و نحوه اتصال به لايه با نفوذپذيری پايين (يا سنگ کف) دارد.

عوامل مؤثر بر نفوذپذيری بتن پلاستيک عبارتند از:

  • نسبت سيمان به آب (C/W) : با افزايش نسبت سيمان به آب نفوذپذيری کاهش می يابد.

  • ميزان عامل کلوييدی: برای نسبت سيمان به آب ثابت يک افزايش در نسبت بنتونيت ضريب نفوذپذيری را حداقل ۱۰ برابر افزايش مي دهد.

  • تاثير نسبت مواد مضاف: افزايش نسبت مواد مضاف هميشه منجر به کاهش نفوذپذيری می شود.

  • سنگدانه ها: در عمل اضافه کردن سنگدانه ها تاثيری بر نفوذپذيری ندارد.

  • خشك شدن: از دست دادن آب باعث تغليظ بنتونيت و سيمان شده و نفوذپذيري كاهش مي يابد.

مقاومت سايشی:

بتن پلاستيک بايد در مقابل سايش مقاوم باشد. مقاومت سايشی با مقاومت فشاری رابطه مستقيم دارد. هر چه مقاومت فشاری بيشتر باشد، مقاومت سايشی نيز بيشتر مي شود. بتن پلاستيک هنگام آزمايش پين هول درصورتيکه دارای شرايط ذيل باشد در برابر سايش مقاوم مي باشد:

  • مقاومت فشاری نهايی آن حداقل به kg/cm2 0.35برسد.
  • گراديان هيدروليکی آن بيشتر از 30 نباشد.

دوام :

دوام 9 بتن پلاستيک به دو عامل مقاومت و آببندی بستگی دارد. مقاومت بتن پلاستيک مانند بتن معمولی با زمان افزايش پيدا مي کند. نفوذپذيری با گذشت زمان تمايل به كم شدن دارد. اين پديده احتمالاًبه علت گرفتن منافذ توسط مواد ريزدانه خاك مي باشد.

مطالعه علل و پارامترهاي موثر بر تشكيل درزهاي بنتونيتي در ديواره هاي آ ب بند:

ديوارهاي آب بند براي كنترل تراوش در مقابل جريان و در پي تعبيه مي شوند و با توجه به شرايط خاك، درانواع گلهاي روان، بتن پلاستيك، بتن سازه اي و … ساخته مي شوند. روش اجراي پانلي يكي از روشهاي اجراي ديوارهاي با جايگزيني گل روان است. در اين روش درزه هايي غيرقابل اجتناب بين پانلهاي اوليه و ثانويه كه به طور يك در ميان در بين پانل هاي اوليه قرار دارند، ايجاد مي شود. اين درزه ها حاوي مواد بنتونيتي است كه در زمان حفاري پانل هاي ثانويه بر روي بتن پانل اوليه مي چسبد و بتن پانل ثانويه نمي تواند كاملا آن را جابجا كند. در اين تحقيق جهت شناسايي عوامل و پارامترهاي موثر بر ضخامت لخته تشكيل شده بر روي بتن پلاستيك پانل اوليه دستگاه آزمايشگاهي طرح شد و آزمايشات متعددي انجام گرديد. همچنين براي كاهش ضخامت درزه ها دستورالعمل هاي ذيل پيشنهاد شده است:

  • جلوگيري از تاثير آلودگي، خصوصاً آلودگي به سيمان و يون كلسيم با استفاده از افزودني هايي چون بي كربنات سديم و همچنين كاهش همپوشاني پانلها و ميزان سيمان بتن پلاستيك در جهت كاهش مقدار كلسيم آزاد شده.
  • بكارگيري گل بنتونيت با مشخصات مناسب.
  • استفاده از بتن پلاستيك با كارآيي و شيوه بتن ريزي مناسب
  • استفاده از پليمرهاي مناسب بمنظور ايجاد لايه نازكتر كيك.
  • استفاده از برس هاي محكم و شستشوي مناسب براي تميز كردن لايه بنتونيت چسبيده به بتن پانل اوليه قبل از بتن ريزي پانل هاي ثانويه
  • كوتاه كردن زمان بين حفاري و بتن ريزي پانل هاي ثانويه.
  • كاهش نيروهاي مكش سنگهاي غير اشباع به وسيله تزريق آب اضافي به منطقه حفاري.

نحوه ساخت بتن پلاستيک

نحوه ساخت بتن پلاستيک :

آزمايشات نشان داد ه اند که نحوه توليد بتن پلاستيک در خصوصيات آن تاثير زيادی دارد. ساخت بتن پلاستيک در بچينگ ويژه ای صورت مي گيرد. بچينگ مورد نظر شامل تجهيزات زير است:

  • سيلوهای ذخيره جداگانه سيمان و بنتونيت
  • ميکسر مخلوط كننده پودر بنتونيت و آب
  • حوضچه ذخيره دوغاب بنتونيت
  • سيستم های پيمانه کردن، وزن کردن، مخلوط کردن، پمپها، لوله ها و …

برای توليد بتن پلاستيک، ابتدا بنتونيت به آب در حال دوران سريع در ميكسر اضافه شده و مخلوط بين ۳ الی۵ دقيقه با سرعت بهم زده مي شود. آنگاه مخلوط بدست آمده به مدت حداقل ۲۴ ساعت در مخزن ذخيره دوغاب نگهداری مي شود تا جذب آب و تورم بنتونيت بخوبی صورت گيرد. در اين مدت نيز مخلوط مرتباً هم زده مي شود. سپس سيمان به دوغاب بنتونيت اضافه شده و در نهايت سنگدانه ها به مخلوط اضافه می شوند .

کنترل کيفيت بتن پلاستيک:

کيفيت بتن پلاستيک ساخته شده به خاطر نقشی که اين مصالح ايفا مي کنند از اهميت ويژ های برخوردار است. به اين دليل خصوصيات مصالح مورد نياز برای ساخت بتن، ويژگي های بتن پلاستيک تازه و در نهايت بتن پلاستيک سخت شده بايد دقیقاً مورد کنترل قرار گيرد.

کنترل و بازرسی مصالح:

مصالح مورد نياز برای ساخت بتن پلاستيک نظير بنتونيت، سيمان و مواد افزودنی بايد بطور منظم در آزمايشگاه کارگاه کنترل شوند:

-بنتونيت: کيفيت بنتونيت بايستی توسط توليد کننده تضمين گردد و در هر مرحله تحويل کنترل های لازم بعمل آيد.

-سيمان: بايد آزمايش مقاومت خمشی و فشاری روی نمونه های ۷ و28 و۹۰ روزه در آزمايشگاه انجام گرفته و منحني های مربوطه ترسيم گردد (ASTM C150) .

-مواد افزودنی: تاثير مواد روان کننده و کندگيرکننده ها روی نمونه های ساخته شده بتن پلاستيک بايد بررسی و کنترل شود.

-آب مصرفی: آب مصرفی بايد عاری از هر گونه ترکيبات شيميايی مضر، همچون سولفاتها،کربناتها، و کلرايدها باشد. غالبا آب رودخانه ها، چاهها و چشمه ها برای اين امر مناسب هستند.استفاده از آب ناخالص خطر دلمه شدن بنتونيت در داخل دوغاب و کاهش گرانروي آن را به دنبال خواهد داشت. بنابراين آناليز آب مصرفی در اين موارد ضروری است. آناليز شامل بررسی غلظت يون هيدروژن، سولفات، کلرايد، نيترات کلسيم و منيزيم موجود در آب است.

کنترل دوغاب بنتونيت:

-چگالی: بازرسی مرتب چگالی 10 امکان کنترل و ارزيابی هر گونه دگرگونی غير عادی در توزين واختلاط و يا هر گونه اشتباه در سيستم را آشکار مي سازد. در شرايط متعارف چگالی دوغاب بنتونيت در محدوده 1.1~ 1.25 kg/cm2 قرار مي گيرد.

-ویسکوزیته (با قيف مارش): چگالی مارش عبارت است از اندازه گيری زمان عبور حجم مشخصی از مايع از داخل قيف مارش که ابعاد و حجم آن معين بوده و ابعاد سوراخ خروجی نيز مشخص است.چگالی مارش گل بنتونيت در حوضچه و قبل از توليد بتن انجام مي گيرد. محدوده مناسب برای چگالی مارش معمولا بين ۴۰ تا ۵۰ ثانيه است.

-آب انداختن : ضريب آب انداختن دوغاب عبارت است از نسبت حجم آبی که پس از مدت زمان معينی روی سطح دوغاب جمع مي شود به حجم اوليه دوغاب. اين ضريب طبق مشخصات فنی نبايداز مقدار معينی تجاوز کند.

کنترل کيفيت بتن پلاستيک تازه:

-کنترل کارايی: همانگونه که قبلا نيز ذکر شد کارايی بالا برای بتن پلاستيک از اهميت ويژ های برخوردار است. از آنجاييکه بتن پلاستيک در ترانشه نمی تواند بوسيله ارتعاش متراکم شود، برای بدست آوردن يک مخلوط با قابليت خود تراکمی و خود ترازگيری بايد کارايی بتن به اندازه کافی باشد. جهت کنترل کارايی بتن پلاستيک از آزمايش معمول اسلامپ استفاده مي شود. بر اساس تجربيات بدست آمده مقدار اسلامپ بين ۱۰ تا ۲۲ سانتيمتر برای بتن پلاستيک مورد قبول قرارگرفته است.

-کنترل چگالی: چگالی بتن پلاستيک از بتنهای معمولی کمتر است. معمولا بتن پلاستيک تازه چگالی در حدود 1700~ 2300 kg/cm3 دارد. کنترل چگالی بتن پلاستيک تازه امکان ارزيابی سيستم توزين و اختلاط مصالح را فراهم مي کند.

-کنترل دما: در بتن پلاستيک تاثير دمای محيط نسبت به ساير انواع بتن کمتر است چرا که اين نوع بتن در زيرزمين اجرا مي شود. علاوه بر آن حضور بنتونيت و ميزان نسبتا پايين سيمان در طرح اختلاط در پايين بودن دمای هيدراتاسيون نسبت به بتن عادی موثر است. عوامل فوق در کاهش محدوديتهای دمای بتن پلاستيک مؤثر هستند. اما از آنجاييکه افزايش دما در کاهش اسلامپ بتن مؤثر است لذا بايد محدوديتهايی برای دمای آن اعمال شود. معمولاً دمای بتن پلاستيک نبايد از ۳۰درجه سانتيگراد تجاوز کند.

-کنترل يکنواختی: يکنواختی بتن پلاستيک در هر مرحله از ساخت بايد کنترل شود. بايد اجزای تشکيل دهنده به گونه ای با هم مخلوط شوند که کاملاً يکنواخت باشند. نحوه ساخت در يکنواختی مؤثر است.

-کنترل زمان گيرش: زمان گيرش کنترل مي شود تا از کارايی مناسب بتن پلاستيک در زمان بتن ريزی اطمينان حاصل شود.

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp

ثبت نام / ورود