مقاوم سازی سازه های بتنی
کلینیک بتن ایران
کـلینیــــک بتـــــــن ایران ، هلدینـــــگ تولـــــــــیدی ، مــــــهندسی ، بـــــــازرگانی و آموزشـــــی بتــن کشور
ساعات کاری

شنبه - پنجشنبه ۸:۰۰ - ۱۸:۰۰

Search

دستورالعمل نحوه ي ارزيابي و پذيرش بتن از نظر انطباق با مقاومت مشخصه فشاري

تماس برای مشاوره؟

متخصصین و کارشناسان کلینیک بتن ایران آماده پاسخگویی به سوالات شما می باشند.

دستورالعمل نحوه ي ارزيابي و پذيرش بتن
فهرست

 

 

دستورالعمل نحوه ي ارزيابي و پذيرش بتن از نظر انطباق با مقاومت مشخصه فشاري

يكي از مهم ترين ويژگيهاي بتن، مقاومت فشاري آن مي باشد. مقاومت مشخصه فشاري بتن در  نقشه ها و مشخصات فني خصوصي هر پروژه درج مي گردد. علي القاعده طراح پروژه در محاسبات سازه اي از اين مقاومت مشخصه بهره گيري نموده است. مقاومت مشخصه بتن يك تعريف آماري دارد كه در آئين نامه هاي مختلف يكسان نيست. اين مقاومت مشخصه، دست مايه طراح مخلوط بتن نيز مي باشد كه با استفاده از آن و با توجه به شرايط حاكم بر مصالح مصرفي و نحوه ساخت و كنترل و نظارت توليد بتن، مقاومت فشاري متوسط لازم براي طرح اختلاط (مقاومت هدف طرح مخلوط) را تعيين مي كند و سعي مي نمايد در آزمايشگاه تقريباً به اين مقاومت برسد. از طرفي در هنگام توليد بتن در كارگاه سعي   مي شود بتني ساخته شود كه انطباق مقاومت آن با مقاومت مشخصه تائيد گردد. بنابراين نياز به كنترل مقاومتي بتن وجود دارد. سعي مي شود تهيه آزمونه ها و نگهداري آن در شرايط استاندارد (آزمايشگاهي) صورت گيرد و طبق استاندارد مربوطه، عمل تعيين مقاومت انجام شود.

بديهي است اگر اين موارد بصورت استاندارد انجام نگردد، عمل مقايسه و انطباق با مقاومت مشخصه امري بي معنا خواهد بود. از بتن مورد نظر قبل از ريخته شدن در قطعه، نمونه گيري مي شود. بنابراين شرايط ريختن، جايدهي و تراكم، پرداخت و عمل آوري بتن در قطعه به هيچ وجه در نحوه تهيه قالب آزمونه بتني حاكم نيست و نبايد حاكم باشد. هدف از تهيه اين آزمونه ها، كنترل كيفي بتن ساخته شده قبل از ريختن در قطعه اصلي است.

آزمونه هائي كه مورد بررسي قرار مي گيرند ممكن است مكعبي باشند و يا ابعاد غير استانداردي داشته باشند كه بايد به آزمونه استوانه اي استاندارد تبديل گردد و سپس مورد ارزيابي و پذيرش قرار گيرد.

كار بررسي و ارزيابي و پذيرش بتن طبق آئين نامه و مشخصات فني و مقررات ملي يك امر حساس و مهم مي باشد و صرفاً از عهده مهندسين و تكنسين هاي ناظر آشنا به اين امر بر مي آيد و از دخالت افراد ناآشنا و غير مسئول در اين مهم بايد پرهيز گردد بويژه اينكه سليقه هاي فردي نيز بكار گرفته شود و از حدود مندرج در آئين نامه و مشخصات فني يا مقررات ملي تخطي گردد.

در پايان مرحله ارزيابي و پذيرش بتن، پذيرش يا عدم پذيرش بتن مطرح است. در صورت عدم پذيرش بتن، مرحله بررسي بتن كم مقاومت شروع خواهد شد و عدم پذيرش بتن در صورت عدم انطباق بر رده مورد نظر به معناي غير قابل قبول بودن كامل بتن و تخريب آن نخواهد بود.

 6-2-  ضوابط و تواتر نمونه برداري براي آزمايش مقاومت جهت انطباق با رده مورد نظر يا مقاومت مشخصه

6-2-1-ضوابط نمونه برداري

 اين ضوابط در دستورالعمل تهيه نمونه بتن تازه و تهيه و نگهداري آزمونه هاي (قالب) بتن براي تعيين مقاومت فشاري در شرايط عمل آوري استاندارد آزمايشگاهي ارائه شده است و نكات زير مستقل از نوع آئين نامه و استاندارد حاكم بر پروژه قابل استفاده است.

6-2-1-1-  نمونه برداري بايد از بتن مورد نظر قبل از ريخته شدن در قطعه اصلي و در محل نهائي مصرف انجام شود. به هيچ وجه نبايد از بتني كه در قطعه اصلي ريخته شده است نمونه گيري نمود، اعم از اينكه متراكم شده يا نشده باشد. اگر آخرين وسيله حمل و ريختن، پمپ و لوله است، نمونه برداري بايد از انتهاي لوله پمپ و يا بهرحال پس از پمپاژ انجام گردد.

اگر نمونه برداري از انتهاي لوله پمپ ميسر نباشد فقط به شرطي مي توان از بتن ورودي پمپ نمونه برداري كرد كه هيچ ماده اي (مانند آب يا افزودني) جداگانه به درون مخزن پمپ وارد نگردد.

6-2-1-2-  نمونه برداري بايد بصورت كاملاً تصادفي در طول زمان بتن ريزي انجام شود. مقصود آئين نامه از توزيع يكنواخت نوبت هاي نمونه برداري نيز همين امر است كه با ادبيات غير معمول نگاشته شده است. ايجاد هرگونه ضابطه خاص مانند زمان بندي در مورد نمونه برداري، وجود شرايط خاص محيطي وجوي (روز يا شب بودن، آفتابي يا ابري بودن، باراني يا خشك بودن، وجود گرما يا سرما و …) شكل و رواني ظاهري بتن (شل بودن يا سفت بودن، ريز يا درشت بودن بافت بتن و …) كار نمونه برداري تصادفي را مختل مي كند و باعث مي شود نمونه هاي ويژه اي حاصل گردد كه نمي تواند مبناي قضاوت در مورد انطباق يا عدم انطباق با رده مورد نظر باشد. در واقع گزينشي بودن نمونه برداري باعث مخدوش شدن مباني آماري حاكم بر نمونه برداري و پذيرش بتن خواهد شد و صحت قضاوت را زير سؤال خواهد برد.

6-2-1-3-  سؤال هميشگي آزمايشگران (نمونه برداران) و ناظرين آنست كه اگر مثلاً زود هنگام اقدام به            نمونه برداري از بتن نمايند و يك نوبت نمونه برداري در آن روز نيز كافي باشد، سازنده بتن با خيال آسوده بتن هائي با كيفيت نازل را توليد خواهد نمود و نتايج آن نوبت نمونه برداري در واقع نمايانگر كيفيت بتن مورد نظر در آن روز نخواهد بود و قضاوت هاي حاصله غير معتبر مي شود. هر چند اين نقطه نظر تا حدودي درست است اما بايد اذعان نمود وظيفه نظارتي حكم مي كند در تمام طول ساخت بتن و بتن ريزي، ناظر بايد نظارت مستمر بر توليد، حمل، ريختن و تراكم داشته باشد و اجازه ندهد بتني با ظاهر ناخوشايند و نامطلوب و رواني بيش از حد مجاز و يا بتني با نسبت هاي غير مطلوب و نامناسب ساخته و ريخته شود. بنابراين نمونه اخذ شده مي تواند معرف و نمايانگر (نماينده) بتن هاي ريخته شده باشد.

بنابراين چاره كار، كمين كردن و نمونه گيري از بتن خيلي شل يا سفت يا نامناسب نيست، زيرا هر نوع گزينش آگاهانه و عمدي، مباني آماري را درهم مي ريزد و از آنجا كه اساس ارزيابي و پذيرش بتن و حتي تعريف مقاومت مشخصه بر پايه علم آمار و احتمالات استوار است، هرگونه نتيجه گيري در اين حالت قابل استناد نخواهد بود و معتبر تلقي نمي شود.

بهرحال دست اندركاران مي توانند با توجه به اهداف خود نمونه هائي با شرايط ويژه و گزينشي تهيه نمايند. اما نتيجه حاصله را نبايد در امر ارزيابي و پذيرش بتن دخالت دهند.

6-2-2- تعداد آزمونه و زمان آزمايش

 هر نوبت نمونه برداري منجر به تهيه چند آزمونه (قالب) بتن خواهد شد. همواره يك نمونه داراي چند آزمونه است. آزمايش مورد نظر بر روي هر آزمونه انجام مي شود. توجه كردن به اين اصطلاحات از بروز مشكل بدفهمي و برداشت غلط جلوگيري خواهد نمود.

6-2-2-1-     تعداد آزمونه

در همه آئين نامه هاي موجود دنيا، امروزه انجام آزمايش بر روي دو آزمونه در سن مقرر مربوط به تعريف مقاومت مشخصه كفايت مي كند. در بسياري از موارد سن مقاومت مشخصه، 28 روزه است. بنابراين دو آزمونه در سن 28 روزه مورد آزمايش قرار مي گيرد. متوسط نتيجه مقاومت اين دو آزمونه، نتيجه مقاومتي آن نوبت نمونه برداري (مقاومت نمونه) را بدست مي دهد. كه اين ميانگين بعنوان مقاومت بتن در آن نوبت نمونه برداري گزارش مي شود، و پس از آن مراجعه به تك تك نتايج آزمونه ها كار صحيحي تلقي نمي گردد.

اگر براي تعيين مقاومت بتن در سنين ديگري قبل يا بعد از موعد مقرر قصدي وجود داشته باشد تهيه يك آزمونه براي هر سن كافي است اما مي توان براي هر سن آزمونه هاي بيشتري را نيز تهيه و آزمايش نمود.

6-2-2-2-    سن آزمايش

 آزمايشگر حق ندارد زمان انجام آزمايش را به سني غير از سن مقاومت مشخصه موكول كند حتي اگر از سيمانهاي كندگير يا زودگير استفاده نمايد. تغيير سن آزمايش بتن (تغيير سن مقاومت مشخصه) صرفاً در محدودة وظايف طراح پروژه يا دستگاه نظارت است و در صورت تصريح طراح يا دستگاه نظارت، آزمايشگر مي تواند سن مقرر براي آزمايش بتن را طبق نظر آنان تغيير دهد.

معمولاً در سنين پائين تر از سن مقاومت مشخصه مانند 1، 3و7و11و14و21 روزه نيز ممكن است آزمونه هائي براي تعيين مقاومت مورد آزمايش قرار گيرد. هدف از اين اقدام، حدس مقاومت در سنين بالاتر است مگر اينكه در مشخصات فني خصوصي، ضابطه خاصي براي مقاومت هاي زودهنگام پيش بيني شده باشد. بايد دانست بسياري از اين ضوابط يا روابط موجود بين مقاومت سنين پائين و مقاومت مشخصه در سنين 28 يا 42 يا 56 روزه و بالاتر (مانند 91،90 روزه) كاملاً تقريبي است و با توجه به نوع سيمان، نسبت آب به سيمان، عيار سيمان و حتي دماي بتن تازه و ساير شرايط موجود مانند نوع سنگدانه و غيره، اين نسبت ها دستخوش تغييرات جدي يا محسوسي مي شوند و قابل اعتماد نيستند مگر اينكه اين نسبت ها براي يك طرح مخلوط بتن تحت شرايط ثابتي بدست آيد كه در اين حالت مي توان به آن تكيه نمود.

6-2-2-3-  طبق تفسير آبا اگر اختلاف مقاومت دو آزمونه در سن مقرر كمتر از 5 درصد ميانگين آنها باشد، متوسط آنها محاسبه و گزارش مي شود. در غير اينصورت لازم است بلافاصله آزمونه سوم مورد آزمايش قرار گيرد و نتيجه سوم تعيين كننده صحت يكي از نتايج قبلي خواهد بود. براي اينكار نتيجه پرت حذف مي شود و ميانگين دو نتيجه ديگر گزارش مي شود. بهرحال ايجاد چنين شرايطي نشانه عدم دقت در نمونه برداري است.

علي القاعده نمي توان از نتيجه يك آزمونه صرفنظر نمود مگر اينكه مشخص شود در مراحل نمونه برداري تهيه آزمونه و نگهداري و آزمايش آن ايرادي وجود داشته است. لب پريدگي و ساير عيوب ظاهري مانند كرمو بودن يا شن نما بودن آزمونه ها از جمله دلائل رد يا حذف نتيجه يك آزمونه خواهد بود.

از آنجا كه بدليل وجود اين ايرادات، عملاً مقاومتهاي بتن كاهش مي يابد اعتقاد بر اينست كه نتايج خيلي كوچكتر معمولاً نتايج پرتي هستند نه نتايج بزرگتر. لذا اين اعتقاد، حذف نتايج كوچك را تجويز مي كند.

آزمونه سوم به هيچ وجه همان آزمونه هاي به اصطلاح شاهد رايج در آزمايشگاهها نمي باشد. آزمونه سوم در همان سن مقرر (براي مثال 28 روزه) مورد آزمايش قرار مي گيرد. درحالي كه آزمونه هاي شاهد در سنين ديگري آزمايش مي شوند و گاه تا سن مزبور در شرايط استاندارد آزمايشگاهي نيز نگهداري   نمي شوند.

اصولاً در هيچ آئين نامه يا استانداردي، اخذ و نگهداري آزمونه هاي شاهد پيش بيني نشده است. بنابراين در اين آئين نامه ها نحوه برخورد با نتايج آزمونه هاي شاهد درج نگرديده است و مشخص نيست چگونه مي توان براي پذيرش بتن از آن استفاده نمود.

6-2-3-تواتر نمونه برداري در آئين نامه هاي مختلف

در كشورهاي مختلف تواتر نمونه برداري يكسان نيست. بنابراين در اين قسمت سعي مي شود ديدگاه سه آئين نامه مطرح شود زيرا اين آئين نامه ها در ايران كاربرد دارند. همانگونه كه ديده مي شود حداقل تعداد نوبت هاي نمونه برداري پيش بيني شده است و دليل آن نياز به يك حداقل تعداد نتيجه براي مرحله ارزيابي و پذيرش است.

6-2-3-1-    تواتر نمونه برداري از ديدگاه ACI

در ACI تواتر نمونه برداري سازه ها و پروژه هاي مختلف يكسان نمي باشد. براي مثال ساختمانهاي متعارف (Building) با ساير سازه ها متفاوت است. هم چنين تواتر نمونه برداري از بتن هاي حجيم سدها و پروژه هاي داراي قالب لغزنده و از برخي روش هاي خاص بتن ريزي يكسان نيست. در ACI بجز در موارد استثنائي (وجود كمتر از 38 مترمكعب بتن در يك پروژه از يك نوع) لازم است در هر روز حداقل يك نوبت نمونه برداري انجام شود. تعداد نوبت هاي نمونه برداري در يك پروژه (براي يك نوع بتن) نبايد كمتر از 5 نوبت باشد. براي ساختمانهاي متعارف از هر 150 يارد مكعب (115 مترمكعب بتن) يا از هر 5000 فوت مربع (465 مترمربع) سطح دال و ديوار يك نوبت نمونه گيري صورت مي گيرد. براي ساير سازه هاي غير حجيم مانند پل، اسكله، سيلو، دودكش و … از هر 75 مترمكعب بتن يك نوبت نمونه برداري ضروري است.

در صورتيكه از روش قالب لغزنده استفاده شود علاوه بر ضوابط فوق يعني از هر 75 مترمكعب بتن لازم است در هر شيفت (8 ساعته) يك نوبت نمونه برداري انجام شود.

براي بتن حجيم معمولاً از هر 200 تا 300 مترمكعب بتن يك نوبت نمونه برداري ضروري است.

6-2-3-2-    تواتر نمونه برداري از ديدگاه آبا، مقررات ملي، مشخصات فني عمومي كارهاي ساختماني و راه

درآبا (براي ساختمانهاي متعارف) تواتر نمونه برداري مورد بحث قرار گرفته است و در تفسير آبا نكاتي بدان اضافه شده است. در صورتيكه حجم هر اختلاط (نوبت ساخت) بتن بيشتر از يك مترمكعب باشد (مانند بتن تراك ميكسر) از هر 30 مترمكعب بتن دال و ديوار يا از هر 150 مترمربع سطح آن يك نوبت نمونه برداري لازم است. هم چنين از هر 100 مترطول تير و كلافي كه جدا از ساير قطعات بتن ريزي مي شود يا از هر 50 متر طول ستون يك نوبت نمونه برداري لازم است. بهرحال حداقل يك نوبت نمونه برداري از هر رده بتن در هر روز الزامي است (مگر در موارد استثنائي براي كمتر از 30 مترمكعب بتن در يك پروژه به تشخيص دستگاه نظارت). حداقل 6 نوبت نمونه برداري نيز از يك سازه (براي يك نوع بتن) الزامي است.

در آبا گفته شده است كه اگر حجم هر نوبت اختلاط بتن كمتر از يك مترمكعب باشد مي توان احجام و سطوح فوق را به همان نسبت تقليل داد. براي مثال اگر حجم هر نوبت اختلاط بتن در يك بتونير، يك سوم مترمكعب باشد مي توان از هر 10 مترمكعب بتن دال و ديوار يا از هر 50 مترمربع سطح آن و يا از هر 33 متر طول تير و كلاف و از هر 17 متر طول ستون يك نوبت نمونه برداري نمود.

بديهي است اگر حجم قطعات مانند شالوده ها زياد باشد و حجم هر نوبت ساخت بتن نيز بمراتب بيش از يك مترمكعب باشد مي توان احجام و سطوح فوق را افزايش داد.

در تفسير آبا فعلاً توصيه شده است براي حجم بتن 2 مترمكعب در هر نوبت اختلاط، از هر 60 مترمكعب بتن يك نوبت نمونه گيري شود كه در مورد سطح دال و ديوار يا طول تير و كلاف و ستون نيز مي توان اعداد مزبور را دو برابر نمود.

مقاله های بتن:  دانه بندی بهینه سنگدانه های بتن , بهترین نمودار دانه بندی سنگه دانه های بتن شامل شن و ماسه

منطقي بنظر ميرسد كه براي نمونه گيري از بتن وقتي تراك ميكسر با حجم بتن 5 مترمكعب بكار           مي رود از هر 150 مترمكعب بتن (براي ساختمانهاي متعارف) يك نوبت نمونه برداري شود.

در ايران براي بتن حجيم نيز ضابطه 200 مترمكعب بتن حاكم است كه تابع حجم هر نوبت اختلاط نيست. بديهي است اگر طبق آبا يا نشريه 55 يا 101 و يا مقررات ملي قرار باشد از هر 30 مترمكعب بتن در يك شالوده 200 مترمكعبي كه در يك روز بتن ريزي مي شود نمونه برداري نمائيم، 7 نوبت نمونه برداري لازم است كه امري شاق و غير منطقي بنظر مي رسد بويژه اگر در هر نوبت 5 يا 6 مترمكعب بتن با تراك ميكسر حمل و ريخته شود.

مسلماً اگر در يك روز دو نوع بتن در يك پروژه ريخته شود نمونه برداري جداگانه از هر يك در هر روز الزامي است و ضوابط فوق براي هر يك كاربرد دارد.

6-2-3-3-    تواتر نمونه برداري از ديدگاه EN206

نمونه ها در EN طبق EN12350-1 گرفته مي شود نمونه گيري براي هر نوع بتن جداگانه انجام         مي گردد. از نظر تواتر نمونه برداري ضوابط خاص و ديدگاه هاي ويژه اي در EN وجود دارد .

نمونه گيري پس از افزايش هر گونه آب يا افزودني صورت مي گيرد اما اجازه داده شده است قبل از افزايش افزودني روان كننده و يا فوق روان كننده نيز نمونه گيري صورت گيرد تا تاثير افزودني بر بتن مورد ارزيابي واقع شود .

در EN اگر اختلاف نتايج آزمونه ها با ميانگين آنها بيش از 15 درصد باشد نتايج اين نوبت نمونه گيري بايد حذف گردد مگر اينكه بررسي ها نشان دهد دليل قابل قبولي براي حذف يكي از آزمونه ها وجود دارد و بدين ترتيب مشكل موجود حل مي شود.

حداقل تعداد نمونه برداري براي ارزيابي انطباق بتن بر مقاومت مشخصه يا رده مورد نظر

 

حداقل ميزان نمونه برداري

اولين M3 50 بتن توليد شده

ساخت بتن پس از 50 متر مكعب اوليه ¯

ساخت بتن با گواهينامه كنترل توليد

ساخت بتن بدون گواهينامه كنترل توليد

توليد اوليه(تا دستيابي به حداقل 35 نتيجه)

3 نوبت

هر 200 متر مكعب يا در هر هفته دوبار

هر 150 متر مكعب يا حداقل يك نوبت در روز

توليد مداوم (وقتي حداقل 35 نتيجه در يكسال در دست است)

هر 400 متر مكعب يا در هر هفته يكبار

¯ نمونه گيري بايد به نحو تصادفي در طول ساخت بتن توزيع شود اما بيش از يك نوبت نمونه برداري در طي توليد 25 متر مكعب بتن واقع نشود.

¯¯  وقتي انحراف معيار 15 نوبت آخر از  S37/1 تجاوز كند، تعداد نمونه برداري بايد افزايش يابد.

همانگونه كه ديده مي شود داشتن گواهينامه كنترل (كيفي) توليد درتعداد نوبت هاي نمونه برداري مقاومتي موثر است. همچنين وقتي 35 نتيجه قابل قبول  در دست باشد مي توان تواتر را براي بتن هاي داراي گواهينامه تغيير داد به نحوي كه تعداد نوبت هاي نمونه برداري عملاً نصف شود . در ضوابط قبليEN از هر 75 متر مكعب يك نوبت نمونه گيري  پيش بيني شده بود و اگر چند نوبت جواب مناسب اخذ مي شد مي توانستيم از هر 200 متر مكعب يك نوبت نمونه گيري نمائيم آما به مجرد اينكه جواب مناسب اخذ نمي گرديد مجدداً به روال قبل بر مي­گشت.

6-3-  تبديل مقاومت به مقاومت استوانه اي استاندارد

در استاندارد ايران و آئين نامه آبا و ساير مشخصات فني عمومي و مقررات ملي در ايران، آزمونه هاي استوانه اي به قطر 150 ميل متر و ارتفاع 300 ميلي متر بصورت استاندارد معرفي شده است.

اگر آزمونه ها از نظر شكل يا اندازه، متفاوت با استاندارد باشد لازم است تبديل هاي زير انجام گيرد و سپس از نتايج حاصله استفاده گردد.

6-3-1-تبديل مقاومت آزمونه هاي مكعبي 150 ميلي متري به مقاومت استوانه اي استاندارد

اگر مقاومت آزمونه مكعبي مساوي يا كمتر از 25 مگاپاسكال باشد آنرا در 8/0 ضرب مي كنيم. اگر مقاومت آزمونه مكعبي مساوي يا بيشتر از 25 مگاپاسكال باشد، مقدار 5 مگاپاسكال از آن كم مي كنيم.

بدين ترتيب مقاومت استوانه اي استاندارد بدست مي آيد.

6-3-2-تبديل مقاومت آزمونه هاي مكعبي به مكعبي 150 ميلي متري

در صورتيكه ابعاد آزمونه مكعبي برابر 150 ميلي متر نباشد طبق جدول زير اين تبديل انجام مي شود و مقاومت مكعبي 150 ميلي متر از تقسيم مقاومت مكعبي غيراستاندارد به اين ضريب بدست مي آيد.

ابعاد آزمونه مكعبي (م.م)

100

150

200

250

300

ضريب

05/1

00/1

00/1

95/0

9/0

6-3-3-تبديل مقاومت آزمونه هاي استوانه اي غير استاندارد

 از تقسيم مقاومت آزمونه هاي آزمونه هاي استوانه اي غير استاندارد به ضريب مندرج در جدول زير، مقاومت آزمونه استوانه اي استاندارد بدست مي آيد.

نسبت ارتفاع به قطر اين آزمونه ها برابر 2 مي باشد.

قطر آزمونه استوانه اي (ميلي متر)

75

100

150

200

250

300

450

ضريب

05/1

02/1

00/1

97/0

95/0

91/0

85/0

6-3-4-تبديل مقاومت آزمونه هاي استوانه اي با 2>H/D به آزمونه با نسبت 2=D/H

در صورتيكه قرار باشد مقاومت چنين استوانه هائي به مقاومت استوانه هاي عادي با نسبت ارتفاع به قطر برابر 2 تبديل شود، ضريب مندرج در جدول زير در مقاومت موجود ضرب مي شود. براي نسبت ارتفاع به قطر كمتر از 1 ضريب ارائه نشده است و نمي توان تبديل را انجام داد. اگر نسبت ارتفاع به قطر كمتر از 94/1 باشد تصحيح لازم است. اين ضرائب براي بتن هائي با چگالي خشك بيش از 1600 كيلوگرم بر مترمكعب و بتن هاي معمولي قابل كاربرد است. ضمناً مقاومت بتن بايد در محدوده 14 تا 42 مگاپاسكال باشد.

براي نسبت ارتفاع به قطر 94/1 تا 10/2 تصحيح لازم نيست و ارتفاع مازاد بايد بريده شود.

بديهي است اين موارد براي مغزه هاي استوانه اي حاصله از بتن سخت شده كاربرد دارد. براي ساير نسبت هاي ارتفاع به قطر، ضريب تبديل با درون يابي بدست مي آيد.

نسبت ارتفاع به قطر

75/1

5/1

25/1

1

ضريب

98/0

96/0

93/0

87/0

 

6-4-  مرتب نمودن نتايج آزمايش هاي كنترل مقاومت

 

6-4-1-   نتايج آزمايش مقاومت نوبت هاي نمونه برداري (ميانگين دو آزمونه) بايد بر اساس تاريخ و ساعت اخذ نمونه مرتب گردد تا در مراحل بعدي بتوان آنها را مورد استفاده قرار داد.

6-4-2-   از نتايج هيچيك از نوبت هاي نمونه برداري نمي توان صرفنظر نمود مگر اينكه دستگاه نظارت مطمئن شود كه خطاي عمده اي در مراحل تهيه نمونه بتن تازه (نمونه برداري)، قالب گيري و تراكم آن، نگهداري و عمل آوري (محافظت و مراقبت و پروراندن)، حمل، كلاهك گذاري و يا در انجام آزمايش تعيين مقاومت بتن رخ داده باشد.

متاسفانه بدليل نا آشنائي آزمايشگران و تهيه كنندگان نمونه ها و عدم وجود امكانات مورد نياز براي نگهداري و آزمايش، اشكالات متعددي در اين رابطه به چشم مي خورد. بويژه حفاظت و عمل آوري آزمونه ها در روز اول از نظر رطوبتي و دما دچار مشكلات جدي است همچنين در هنگام حمل يا خروج آزمونه ها از قالب و يا عمل آوري تاسن مورد نظر همواره نقص هايي مشاهده مي شود كه اعتبار نتايج را به زير سوال مي برد.

در صورتيكه تشخيص داده شود نتيجه يك نمونه (يك نوبت نمونه برداري) به دلايل فوق معتبر نمي باشد لازمست آن نتيجه از فهرست نتايج حذف گردد قبل از اينكه بخواهيم قضاوت را در مرحله بعد در دستور كار قرار دهيم.

6-5-  ضوابط  پذيرش بتن (انطباق با مقاومت مشخصه و رده مورد نظر) آزمونه هاي عمل  آمده در آزمايشگاه و در شرايط استاندارد

 

6-5-1- كليات

 

در اين مرحله با استفاده از نتايج مقاومت فشاري بدست آمده از آزمايش بر روي آزمونه هاي عمل آوري شده در شرايط استاندارد آزمايشگاهي و بكارگيري ضوابط ارائه شده جهت پذيرش بتن مي توان درباره قبول (پذيرش) يا عدم قبول (عدم پذيرش) بتن قضاوت نمود.

در هر آئين نامه ضوابط خاصي بكار گرفته مي شود كه ممكن است تفاوت اساسي و چشمگيري با ساير آئين نامه ها داشته باشد. در ذيل به ضوابط سه آئين نامه ACI، آبا و EN اشاره مي شود. در بحث نهم مقررات ملي و همچنين نشريه 55 و 101نيز ضوابط آبا حاكم است.

همانگونه كه از ضوابط هر سه آئين نامه بر مي آيد انطباق با مقاومت مشخصه يا رده مورد نظر، بصورت انفرادي حاصل نخواهد شد. مجموعه نتايج د راين انطباق و پذيرش دخيل خواهد بود اما هر نتيجه ممكن است در پذيرش بتن و انطباق آن با رده مورد نظر اخلال كند و موجب گردد تا نياز به مرحله بررسي بتن كم مقاومت داشته باشيم.

برخي مهندسين ناظرتصور مي كنند كه اصالت با هر يك از نتايج است و گاه با وجود كاهش اندك نتيجه مقاومتي يك نمونه نسبت به مقاومت مشخصه، رأي به عدم پذيرش بتن و گاه تخريب آن مي دهند كه ابداً كار صحيحي محسوب نمي شود. بهرحال با توجه به بحث هاي آماري موجود و كاربرد بتن در يك سازه، آئين نامه ها اجازه  مي دهند تا حدودي برخي نتايج از مقاومت مشخصه كمتر باشد اما بهرحال علاوه بر ايجاد محدوديت در اين كاهش، لازمست ميانگين هر سه نتيجه متوالي از حد معيني كمتر نباشد.

مقصود از هر سه نتيجه متوالي مجموعه هاي () و ()و ()و () و الي آخر مي باشد.

واضح است كه در واقع مجموعه بتن در يك نگاه مورد بررسي قرار مي گيرد نه تك تك نتيجه ها، اما نتايج تك تك نتيجه ها نيز مي تواند موجب عدم پذيرش بتن گردد.

6-5-2- ضوابط پذيرش ACI

با توجه به تعاريف حاكم در آئين نامه ACI براي بتن هايي با مقاومت معمولي، هر دو ضابطه زير بايد برآورده شود و گرنه بررسي بتن كم مقاومت ضروري خواهد بود.

الف_ميانگين هر سه نتيجه متوالي نبايد كمتر از مقاومت مشخصه باشد.

ب- هيچيك از نتيجه ها  نبايد بيش از5/3 مگاپاسكال كمتر از مقاومت مشخصه باشد.

همانگونه كه مشاهده مي شود كاهش مقاومت نسبت به مقاومت مشخصه تا حد 5/3 مگا پاسكال مانعي ندارد مشروط بر اينكه ميانگين هر سه نتيجه متوالي نوبت هاي نمونه برداري از مقاومت مشخصه كمتر نشود. در اين حالت انطباق بتن بر مقاومت مشخصه تائيد مي گردد.

6-5-3- ضوابط پذيرش آبا

 

6-5-3-1-    مشخصات مقاومتي بتن وقتي با رده مورد نظر انطباق دارد و قابل قبول تلقي مي شود كه يكي از دو شرط زير بر قرار باشد.

الف ـ هر كدام از نتايج مقاومتي نمونه ها كمتر از مقاومت مشخصه نباشد.

ب ـ اگر شرط (الف) بر قرار نبود به سراغ شرط (ب) مي رويم كه يك شرط دو گانه است و هر دو بايد برقرار باشد.

ب-1) ميانگين هر سه نتيجه متوالي از مقاومت مشخصه به اضافه 5/1 مگا پاسكال كمتر باشد.

 

ب-2) هر يك از نتيجه هاي مقاومتي از مقاومت مشخصه منهاي 4 مگا پاسكال كمتر نباشد.

6-5-3-2-    اگر  و  باشد بتن غير قابل قبول خواهد بود و نياز به بررسي بتن كم مقاومت احساس مي گردد.

6-5-3-3-  همانگونه كه مشاهده مي شود اگر مشخصات بتن طبق بند (6-5-3-1) قابل قبول نباشداما طبق بند (6-5-3-2) غير قابل قبول هم به حساب نيايد يعني  و  باشد، آبا اجازه مي دهد طراح پروژه به تشخيص خود و بدون بررسي بتن كم مقاومت، بتن را از نظر            سازه اي بپذيرد و قابل قبول تلقي نمايد. اما اگر طراح پروژه در اين مرحله پذيرش بتن را از نظر سازه اي تشخيص ندهد بايد وارد مراحل بررسي بتن كم مقاومت شود.

بهرحال بنظرمي رسد چنانچه با چنين شرايط مقاومتي، بررسي بتن كم مقاومت را دنبال كنيم به احتمال قوي در مراحل تحليلي اين بررسي، پذيرش بتن از نظر سازه اي حاصل خواهد شد و آبا اجازه چنين پذيرشي را قبل از بررسي بتن كم مقاومت صادر كرده است. طراح پروژه با توجه به درجه اهميت مقاومت فشاري بتن در قطعه يا منطقه مورد نظر و نحوه اعمال ضرايب ايمني در تحليل و طراحي مي تواند چنين تشخيصي را داشته باشد.

6-5-3-4-  بايد توجه داشت پذيرش بتن از نظر سازه اي به معناي انطباق مشخصات بتن بر رده
مورد نظر يا مقاومت مشخصه نمي باشد. در اين حالت پيمانكار يا توليد كننده بتن، رعايت مشخصات فني خصوصي پروژه را ننموده است و مستحق دريافت همه وجوه مندرج در قرارداد نمي باشد.

 

6-5-4- ضوابط پذيرش طبق EN206

در حالت معمول از نتايج مقاومت 28 روزه استفاده مي شود مگر اينكه  در طراحي سن ديگري براي ارزيابي و پذيرش در نظر گرفته شده باشد. دو ضابطه در اين آئين نامه وجود دارد كه بايد برآورده شود. ضابطه اول براي n نتيجه متوالي  و ضابطه دوم براي هر نتيجه . در واقع در اين آئين نامه بجاي سه نتيجه متوالي، امكان بكارگيري n نتيجه متوالي وجود دارد كه در جدول زير تا 6 نتيجه ذكر شده است.

 انطباق بتن براي توليد اوليه يا در تداوم وقتي تائيد مي شود كه هر دو ضابطه اول و دوم برآورده شود.

وقتي انطباق بر روي يك نوع بتن ارزيابي مي شود ضابطه اول بايد براي بتن مرجع با در نظر گرفتن همه نتايج آزمايشهاي قبلي و بعدي آن مجموعه بتن بكار رود و ضابطه دوم بايد در مورد نتايج آزمايشهاي اصلي اوليه بكار گرفته شود.

براي تأييد هر عضو منفرد متعلق به يك نوع بتن ، ميانگين همه نتايج آزمايش  براي يك عضو بايد طبق ضابطه سوم كه در جدول زير ارائه شده است بكار رود. هر بتني كه نتواند اين ضابطه را برآورده و ارضاء كند بايد از مجموعه خارج شود و ارزيابي بصورت منفرد براي انطباق صورت گيرد.  مقاومت مشخصه رده موردنظر مي باشد.

 

ضوابط و معيارهاي انطباق مقاومت بتن با رده مورد نظر

 

تعداد n نتيجه براي مقاومت فشاري در يك گروه

ضابطه اول

ضابطه دوم

ميانگين n نتيجه

نتيجه هاي منفرد

اوليه

3

مداوم

15

ضابطه تائيد براي اعضاء يك مجموعه

تعداد n نتيجه مقاومتي براي يك بتن

                                 ضابطه سوم

 

ميانگين n نتيجه براي يك عضو مجموعه ()

2

3

4

5

6

 

انحراف معيار بايد به كمك حداقل 35 نتيجه متوالي كه در محدوده حداكثر 3 ماهه اخذ شده است محاسبه شود و بعنوان انحراف معيار تقريبي S يك مجموعه  نتايج در نظر گرفته شود. اگر انحراف معيار 15 نتيجه از آخرين نتايج بيش از 63/0 وكمتر از S 37/1 باشد اين نتيجه معتبر و پابرجا مي ماند در غير اينصورت تخمين جديدي از انحراف معيار با كمك 35 نتيجه آخر زده شود.

در اين مورد هر چند شباهت هائي با آبا مشاهده مي گردد اما بويژه در مورد نتايج ميانگين n نتيجه متوالي تفاوت عمده اي ديده مي شود.

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp

ثبت نام / ورود