زمان مجاز باز کردن و برداشت پایه های اطمینان و شمع ها
حداقل زمان مجاز برداشت شمع در تیر، دال و سقف های بتنی
پايداري از مهمترين خصوصياتي است كه بايد درقالب بندي رعايت شود. كافي نبودن مهاربندي پايه‌هاي اطمينان و يا مهاربندي افقي سكوها، عدم تنظيم تراز بتن ريزي كه منجر به پر شدن يك قسمت از قالب و خالي ماندن قسمت ديگر مي شود، تكيه‌گاه نامناسب زير پايه‌هاي اطمينان، عدم به كارگيري كارگران ماهر، خوب نبستن قطعات قالب به يكديگر، درنظر نگرفتن بارهاي زنده و مرده وارد به قالب ها و لغزش لايه خاك مجاور قالب مي تواند.
قالب بندي
براي احداث يك سازه بتن مسلح، بايد بتن تازه در قالب هايي ريخته شود، تا پس از پر كردن تمام حجم قالب ها و سفت شدن، به شكل لازم درآيد. از مهمترين گام ها در احداث سازه هاي بتني، نحوه قالب بندي است. به همين دليل بايد مجري و پيمانكار سازه‌هاي بتني كاملاً در جريان امور مربوط به قالب‌بندي، از وسايل گرفته، تا مشخصات و رواداريهاي ابعاد و روشهاي اجرا قرار داشته باشند.
پس از استقرار قالب ها در محل مربوط، بايد آن ها را مورد بازرسي قرار داد و درزهايي كه احتمالاً باعث بيرون زدن شيره بتن خواهند شد، پر شوند.
پايداري از مهمترين خصوصياتي است كه بايد درقالب‌بندي رعايت شود. كافي نبودن مهاربندي پايه‌هاي اطمينان و يا مهاربندي افقي سكوها، عدم تنظيم تراز بتن ريزي كه منجر به پر شدن يك قسمت از قالب و خالي ماندن قسمت ديگر مي‌شود، تكيه‌گاه نامناسب زير پايه‌هاي اطمينان، عدم به كارگيري كارگران ماهر، خوب نبستن قطعات قالب به يكديگر، درنظر نگرفتن بارهاي زنده و مرده وارد به قالب ها و لغزش لايه خاك مجاور قالب مي‌تواند باعث خرابي قالب ها گردد.
شرايط قالب بندي
– قالب ها بايد به نحوي ساخته و نصب شوند تا شكل، اندازه، وضعيت و نماي بتن مورد نظر حاصل گردد.
– قالب ها بايد به اندازه كافي محكم باشند تا فشار يا وزن بتن تازه و ديگر بارها را تحمل كنند، بدون آنكه دچار تابيدگي، نشت شيره، گسيختگي يا به مخاطره انداختن كارگران شوند.
– قالب ها بايد طوري طراحي و ساخته شوند كه به آساني و با سرعت، قابل نصب و باز كردن باشند، تا از اتلاف وقت و پول جلوگيري شود.
– قالب ها بايد حتي‌الامكان با وسايل و امكانات موجود قابل حمل و جابجايي باشند.
– قالب ها بايد درزبندي شده باشند، تا از نشت شيره بتن جلوگيري شود.
مصالح مورد استفاده در ساخت قالب
قالب اجزاي بتني را مي‌توان از مصالح مختلفي تهيه نمود. ويژگي هاي تعدادي از آنها به شرح زير است:
قالب آجري : اين نوع قالب براي شالوده ها وديوارهاي حايل مجاور خاك مورد استفاده قرار مي‌گيرد. براي اجرا بسته به ارتفاع بتن در قالب و نيز نيروهاي وارده، يك ديوار به ضخامت 10 يا 20 سانتيمتري احداث مي‌شود. براي جلوگيري از كرمو شدن بتن و مكيده شدن آب آن توسط آجر قبل از بتن‌ريزي بايد يك لايه ورق نايلوني روي سطح ديوار نصب كرد، در صورتي كه امكان انجام دادن اين كار نباشد، بايد سطح آجرها را كاملاً آب پاشي نمود. همچنين بايد دقت نمود تا آب در قالب‌ها جمع نشود.
قالب چوبي : چوب و تخته چند لا براي تمام كارهاي قالب‌بندي از درست كردن قاب قالب تا ديواره آن وپايه‌هاي اطمينان مورد استفاده قرار مي‌گيرد. براي درست كردن قالب از چهار تراش قطعات الوار، تخته و تخته چند لا استفاده مي‌شود.
قالب ها بايد به اندازه‌اي ساخته شوند كه حمل آنها با وسايل موجود در كارگاه و نيروي انساني امكان‌پذير باشد. در هنگام ساخت، نصب و بتن‌ريزي نياز به دقت زيادي وجود دارد تا به سطوح نرم و لبه‌ها آسيب نرسد. به خصوص دقت بيشتري براي قالب برداري و انبار كردن قالب ها لازم است.
قالب فولادي : در مواردي كه حجم كار زياد و تنوع سطوح و ابعاد كم باشد، استفاده از قالب هاي فولادي كاملاً به صرفه خواهد بود. بهاي اوليه اين قالب ها نسبتاً زياد است ولي عمر زياد آنها اين مسئله را توجيه مي نمايد. قالب هاي فولادي به دليل مقاوم بودن و امكان استفاده از اتصالات خاص مي‌توانند به سهولت و با سرعت زياد باز و بسته شوند. در هواي سرد و گرم، اين قالب ها حتي‌المقدور بايد عايق‌بندي شده و از تغييرات حرارتي در آنها جلوگيري شود.
قالب برداري
1. قالب بايد موقعي برداشته شود كه بتن بتواند نيروي وارده را تحمل كند و تغيير شكلهاي آن از تغيير شكلهاي پيش بيني شده تجاوز نكند.
2. پايه‌ها و قالب هاي باربر نبايد قبل از آنكه اعضاء و قطعات بتني مقاومت كافي را براي تحمل وزن خود و بارهاي وارده كسب كند، برچيده شوند.
3. عمليات قالب‌برداري و برچيدن پايه‌ها بايد گام به گام و بدون اعمال نيرو و ضربه طوري باشد كه اعضا و قطعات بتني تحت اثر بارهاي ناگهاني قرار نگيرند، بتن صدمه نبيند و ايمني و قابليت بهره‌برداري مخدوش نشود.
4. در صورتي كه قالب برداري قبل از پايان دوره مراقبت انجام پذيرد، بايد تدابيري براي مراقبت بتن پس از قالب برداري به كار برده شود.
5. پايه‌هاي اطمينان را نبايد قبل از آنكه اعضا و قطعات بتني توان كافي براي تحمل وزن خود و بارهاي وارد را كسب كنند، جمع كرد. شمع برداري بايد به ترتيبي باشد كه از ايجاد ضربه، برون محوري و برون مركزي هاي پيش بيني نشده در قطعات جلوگيري شود.
زمان قالب برداري
در صورتي كه زمان قالب برداري در طرح، تعيين و تصريح نشده باشد زمان هاي ارائه شده در جدول 1 را مي‌توان به عنوان حداقل زمان لازم براي برچيدن قالب ها و پايه ها ملاك قرار داد.
جدول 1: راهنماي زمان قالب برداري
|
دماي مجاور سطح بتن (درجه سيلسيوس) |
نوع قالب بندي |
|
|||
|
0 |
8 |
16 |
24 و بيشتر |
||
|
30 |
18 |
12 |
9 |
قالب قائم (ستون) ساعت |
|
|
30 |
18 |
12 |
9 |
قالب زيرين، شبانه‌روز، پايه‌هاي اطمينان، شبانه‌روز |
دالها |
|
25 26 |
15 21 |
10 14 |
7 10 |
قالب زيرين، شبانه‌روز، پايه‌هاي اطمينان، شبانه‌روز |
تيرها |
توضيحات :
– زمان هاي داده شده در صورتي معتبرند كه شرايط زير برقرار باشد.
– بتن با سيمان (معمولي) تهيه شده باشد. در صورت استفاده از سيمان پرتلند نوع 2 يا 5 و يا آميخته، اين زمان ها افزايش مي‌يابد. به كارگيري افزودني هاي كند گير كننده نيز همين نقش را دارند و مسلماً در صورت استفاده از سيمان‌هاي زودگير يا مصرف مواد افزودني زود گير كننده مي‌توان اين زمانها را كاهش داد.
– در صورتي كه در ضمن سخت شدن بتن، دماي محيط به كمتر از صفر درجه سيلسيوس تنزل كند، زمان هاي داده شده را بايد به تناسب و حداقل به اندازه مدت يخبندان افزايش داد.
در صورتي كه قطعه و يا سازه از اهميت خاصي برخوردار باشد، مي‌توان با تهيه نمونه‌هاي آگاهي و شكستن آنها در زمان مورد نظر، مقاومت فشاري بتن داخل قالب را به صورت تقريبي به دست آورد. اگر 70 درصد مقاومت مشخصه 28 روزه حاصل شده باشد، مي‌توان قالبهاي زيرين را باز نمود، اما باز كردن پايه‌هاي اطمينان مستلزم دستيابي به مقاومت مشخصه 28 روزه مي‌باشد.
در كارگاه‌هاي كوچك مي‌توان از گازوئيل و يا روغن سوخته به عنوان ماده رهاساز استفاده نمود. ولي استفاده از گازوئيل ارجحيت دارد. بويژه استفاده از مواد رهاساز با لزجت كمتر در قالبهاي فلزي باعث كاهش حفره‌هاي مجود در سطح مي‌گردد.
پاشنه (رامكا)
براي سهولت عمل قالب بندي و تنظيم پاي قالب، غالباً از رامكا استفاده مي‌گردد. رامكا مي‌تواند بتني و يا فولادي باشد. در مناطق خورنده جنوب كشور و يا سازه‌هاي رويارو با آب و يون كلريد استفاده از رامكاي فولادي مجاز نمي باشد. در استفاده از رامكاي بتني بايد به نكات زير توجه شود :
رامكا يك قسمت محدود از بتن سازه است. برخورد با رامكا بايد مانند ساير بتن‌ها بوده و در اختلاط يا ريختن و تراكم و عمل آوري دقت‌هاي لازم به كار گرفته شود.
رامكاي بتني بايد با بتن زيرين به صورت يكپارچه ريخته شود. وجود دو درز اجرايي در فاصله بسيار نزديك به هم (10 تا 20 سانتيمتر) ابداً مجاز نيست بويژه آنكه در مناطق زلزله خيز واقع باشيم.
در ساخت رامكا بايد قالب ها با دقت در محل مورد نظر تنظيم و تثبيت گردند بويژه اگر بخواهيم رامكاي بتني به صورت پيوسته با بتن زيرين باشد، مي‌توان قالب ها را از ابتدا در محل مورد نظر قرار داد و يا بلافاصله پس از بتن‌ريزي قسمت زيرين اقدام به نصب قالب ها نمود و بتن رامكا را اجرا نمود.